Flamingi które wszyscy znamy z filmów i może z zoo to fascynujący ptak, raczej nie z gatunku tych dziwnych zwierząt, ale na pewno równie ciekawy. Żyjący w koloniach flaming karmazynowy jest niezwykle dostojnym oraz pełnym uroku ptakiem lubiącym przebywać w ciepłych klimatach. Występuje na obszarach Ameryki Północnej i Południowej, Afryki i południowej Azji. Ponadto na terenach południowo-wschodniej części Europy – głównie w delcie Rodanu, nad Morzem Kaspijskim, Zatoką Perską. Niestety w Polsce można go spotkać jedynie w ZOO (np. w Chorzowie czy też we Wrocławiu).
Spis treści:
Wygląd flamingów
Flaming (Phoenicopterus ruber), zwany również czerwonakiem, flamingiem karaibskim bądź też flamingiem karmazynowym ma specyficzny i niezwykle charakterystyczny wygląd. Otóż gatunek ten cechuje się długą szyją w kształcie litery „S”. A także długimi i cienkimi nogami zakończonymi trzema palcami przednimi (połączonymi błoną pławną) oraz jednym tylnym.
To oczywiście nie wszystko, co wyróżnia flamingi karmazynowe. Poza tym posiadają duży, gruby i zakrzywiony ku dołowi dziób. Ponadto mają ciekawie zbudowaną żuchwę, szczęki i język, które razem stanowią doskonały aparat filtrujący. Dzięki niemu flamingi mogą żywić się planktonem. W pozycji stojącej górna, a zarazem mniejsza część dzioba przykrywa potężną i rynnowatą część dolną. Natomiast podczas żerowania, kiedy flamingi zanurzają dziób w wodzie, przyjmuje on pozycję nieco odwróconą. Szyja flaminga jest opuszczona z uniesioną głową i z dziobem do góry, podczas gdy oczy skierowane w kierunku ogona. Kiedy dziób jest lekko rozchylony, gruby i mięsisty język flaminga działa jak pompa ssąco-tłocząca. Zasysa ona do wnętrza dzioba bogatą w pokarm wodę. Wówczas ptak zamyka dziób i językiem wypycha wodę poprzez szczeliny, podczas gdy wewnątrz (jak na sicie) zostają cząstki pokarmu.
Skrzydła
Inną charakterystyczną cechą flamingów są ich skrzydła – długie oraz ostro zakończone. W każdym z nich jest po 12 lotek pierwszorzędnych. Pióra te są czarne oraz mają małe i delikatne piórka wyrastające z dudki przy początku chorągiewki (tzw. hypoptila). Ponadto flamingi posiadają 12-16 sterówek. Kolor upierzenia flamingów karmazynowych jest również charakterystyczny – jest ono cynobrowe, szkarłatne i wynika z ich pożywienia. Pokarm spożywany przez flamingi jest bogaty w alfa i beta karotenoidy zawierające kantaksantynę. Czyli glony i różnego typu owady wodne – będące podstawą ich codziennej diety. Ponadto u flamingów następuje wymiana upierzenia, która może odbywać się dwa razy w roku. A także raz na 2 lata – wówczas pióra tracą swój kolor.
flaming różowy / phoenicopterus roseus
Młode flamingi (w pierwszym roku życia) mają głowę, szyję, a także ramiona i skrzydła szarobrązowe, zaś spód ciała biały. Specyficzny różowy odcień piór pojawia się wraz z wiekiem stając się coraz bardziej intensywny. Co ciekawe upierzenie flamingów podczas godów ciemnieje i wówczas osiąga największe nasycenie koloru. Dzieje się tak, ponieważ czerwonaki w okresie godowym rozprowadzają po ciele specjalny olej z gruczołu pod ogonem.
Długość ciała flamingów karmazynowych wynosi zwykle około 120-125 cm, z koli ich masa oscyluje między 2,1-4,1 kg. Zaś rozpiętość skrzydeł tych ptaków wynosi około 140-155 cm. Ich głos jest bardzo podobny do gęsiego, ostrego trzeszczenia.
Ptaki o towarzyskim usposobieniu
Flamingi lubią swoje towarzystwo i dlatego żyją w dużych koloniach, zawierających nawet tysiące osobników. Takie rozwiązanie przynosi im wiele korzyści. Nie tylko cieszą się swoim towarzystwem, ale również sprzyja to rozmnażaniu stada, ale także pełni funkcję ochroną przed wrogami. Poza tym żyjąc w koloniach znacznie łatwiej im zadbać o dogodne warunki lęgowe i wykorzystywać je w sposób bardziej efektywny.
Flaming karmazynowy – rozmnażanie
Flamingi odpowiednio przygotowują się do sezonu lęgowego. Jeszcze przed jego rozpoczęciem dzielą się na mniejsze grupy – liczące ok. 15-50 ptaków. Do gniazdowania wybierają raczej odludne miejsca. Co więcej, lęgną się jedynie, gdy zawartość soli w wodzie jest wystarczająca do masowego rozwoju organizmów, które stanowią ich pożywienie.
Nie tylko wygląd flamingów zachwyca, ale również ich sposób bycia. Przede wszystkim ich zachowania lęgowe – toki, które są niczym wielkie widowisko. Bierze w nim udział całe stado, co czynie je niezwykle efektownym i przykuwającym uwagę. Wszystkie ptaki (samce i samice) wyciągają w górę szyję i kołyszą głowami wydając szczebiotliwe odgłosy. Następnie niemal równocześnie otwierają i zamykają skrzydła, po czym wspólnie maszerują w jedną stroję i równocześnie zawracają. Przy dogodnych warunkach środowiskowych dochodzi do tworzenia się par. Flamingi należą do gatunków monogamicznych, które tworzą silne związki jednego samca i jednej samicy. Niemniej jednak przy dużych grupach czasem dochodzi do wymiany partnerów.
Para czerwonaków (decydujący głos ma samica) wyznacza własne terytorium lęgowe oraz zaciekle go broni. Zazwyczaj są to przybrzeżne tereny błotne. W budowanie gniazda są oboje zaangażowani, a podczas jego tworzenia dochodzi zwykle do kopulacji.
Gniazdo flamingów ma postać kopca – ściętego stożka ulepionego z mułu na płytkiej wodzie bądź mulistym brzegu.J ego budowa polega na tym, że siedzący na ziemi ptak nagarnia dziobem znajdujący się wokół niego szlam, który po wyschnięciu jest trwały i mocny.
Flaming karmazynowy – Jaja
Na przełomie marca i kwietnia samica składa jedno duże jajo, kształtem przypominające jajo kurze. Jajo zaraz po zniesieniu jest jasnoniebieskie, po czym staje się kredowo białe. Jego wielkość zwykle oscyluje między 78 na 49 mm (ciężar ok. 115 g) a 55 na 90 mm (ciężar 140 g). W przypadku kiedy samica straci jajo we wczesnym etapie inkubacji (trwającej 26-31 dni), może znieść drugie jajo. Warto podkreślić, że jajo wysiaduje zarówno samica, jak i samiec.
Wówczas znajdują się na szczycie kopca gniazdowego, często stoją, rozpościerają skrzydła i czyszczą upierzenie, ale także przewracają i przetaczają dziobem jajo. Kiedy jednak wypadnie ono z gniazda nie podnoszą go i nie umieszczają go w nim ponownie. Pisklę flaminga wykluwa się w ciągu 24-36 godzin. Przebija ono skorupę jaja za pomocą specyficznych narośli na dziobie (tzw. zęba jajowego), które traci zaraz po wykluciu się, a rodzice pomagają mu wyjść ze skorupy. Pisklę czerwonaka jest pokryte szarym bądź białym puchem oraz ma prosty i czerwony dziób oraz grube różowe lub czerwone nogi, sprawiające wrażenie obrzękniętych. Ich grubość zmniejsza się po około 48 godzinach. Z kolei po 7-10 dniach nogi i dziób przybierają czarną barwę.
Ptasie mleczko flamingów
Flamingi są dosyć opiekuńcze i na zmianę karmią swoje potomstwo. Zarówno samice, jak i samce posiadają w górnej części przewodu pokarmowego warstwę gruczołową odpowiedzialną za wytwarzanie wydzieliny, zwanej „ptasim mleczkiem”, którą są karmione pisklęta. Owe „ptasie mleczko” zawiera:
- 8-9% białka;
- 15% tłuszczu;
- kantaksantynę, która jest przechowywana w wątrobie piskląt i jest wykorzystywana w procesie wybarwiania się upierzenia u dorosłych osobników.
Młode flamingi pozostają w gnieździe zaledwie kilka dni. Po 4-7 dniach są na tyle silne aby stać i chodzi, w związku z czym wychodzą z gniazda i poznają swoje otoczenie. Z kolei po upływie około 14 dni pisklęta gromadzą się w duże stada, zwane żłobkami, gdzie są doglądane i karmione przez swoich rodziców, którzy rozpoznają swoje potomstwo po wyglądzie i głosie. Po 11 tygodniach pisklętom wyrastają lotki, a ich dziób ulega zakrzywieniu. Natomiast pełne wybarwienie piór u flamingów ma miejsce między pierwszym a trzecim rokiem ich życia. Ptaki te dojrzałość osiągają po 5-6 latach.
Flamingi – ptaki lubiące drzemać na stojąco
Czerwonaki zadziwiają również tym, że potrafią godzinami stać na jednej nodze bez tracenia równowagi. Naukowcy zaintrygowani tym faktem prowadzili badania na ten temat. Na przykład umieszczali male flamingi na ruchomych platformach (proporcjonalnych do ich wielkości) by móc obserwować jak ptaki radzą sobie z utrzymaniem równowagi. Okazało się, że pomimo tego, że momentami ptaki mocno się kołysały to nie przewracały się, a co ciekawe najbardziej stabilne były podczas snu (ich chwianie było nawet 7 razy mniejsze). Podczas drzemki na jednej nodze u flamingów zauważono mniejszą pracę mięśni. Natomiast podczas innych badań odkryto, że stanie na jednej nodze jest dla flamingów znacznie mniejszym wydatkiem energetycznym niż stanie na dwóch nogach.
Warto również podkreślić, że teorii na temat stania flamingów na jednej nodze powstało już wiele. Obecnie najbardziej prawdopodobna wydaje się być ta, według której taki sposób stania służy flamingom do termoregulacji (zatrzymywania ciepła) – między innymi podczas brodzenia w wodzie.
Ciekawostki o czerwonakach
Flamingi to niezwykle ptaki, które zachwycają nie tylko swoim wyglądem, ale i zachowaniem. Najstarsi przedstawiciele tego gatunku pochodzą z wczesnego eocenu. Do tej pory sklasyfikowano siedem wymarłych gatunków. Czerwonaki mogą na wolności dożyć 50 lat, zaś w niewoli nawet 80 lat. W 2014 roku w australijskim ZOO zdechł, w wieku 83 lat, najstarszy flaming karmazynowy, przebijając tym samym niespełna dwukrotnie przeciętną długość życia dla swojego gatunku.
Najbardziej znana kolonia flamingów w Europie znajduje się w delcie Rodanu w krainie Camargue – mającej ponad 930 km2, z czego 1/3 to jeziora (większość z nich to starorzecza). Inne znane kolonie flamingów znajduje się w lagunie Andaluzji, w Schott El Djerid w Tunezji, a także na marokańskich i mauretańskich wybrzeżach Atlantyku.
Flamingi są ptakami wędrownymi i jeśli:
- gniazdują w chłodniejszych rejonach, to na zimę wędrują w cieplejsze miejsca;
- zaczynają cierpieć z powodu suszy, bądź zbyt wysokiej wody na ternach przez nich zamieszkiwanych, to szukają bardziej dogodnych stanowisk.
Podczas lotu szyja i nogi flamingów są wyciągnięte. Ptaki te podróżują zwykle nocą, przy bezchmurnym niebie oraz z wiatrem w plecy. Mogą wówczas pokonać odległość nawet 600 km lecąc z prędkością 50-60 km/h. Niemniej jednak migrujące ptaki zazwyczaj powracają do rodzimych kolonii lęgowych, choć zdarza się niekiedy, że przyłączają się do innych kolonii.