Wenus z Milo

Jedną z najbardziej znanych rzeźb starożytności, jest bez wątpienia Wenus z Milo. Powstała prawdopodobnie w okresie hellenistycznym, około 100 lat p.n.e. Ciekawostkę stanowi fakt, że została znaleziona przez greckiego wieśniaka na terenie akropolu w Adamas w XIX wieku, figura jeszcze wtedy miała ręce, a straciła je prawdopodobnie podczas transportu. Figura o wysokości 2,02 metra przedstawia półnagą boginię, która ma szatę opuszczoną poniżej bioder, nie posiada górnych kończyn, jedną nogę opiera na czymś co być może jest żółwiem. Wykonana jest w całości z marmuru paryjskiego, jej autor jest nieznany. Wenus z Milo, podobnie jak inne znane rzeźby, obecnie znajduje się w Luwrze w Paryżu.

Pieta watykańska, Michał Anioł

Jak człowiek myśli „znane rzeźby”, to praktycznie od razu przychodzi do głowy Michał Anioł, nic dziwnego, to przecież tytan sztuki. Kolejną bardzo popularną rzeźbą, która przyciąga turystów niemalże z całego świata, jest z pewnością renesansowa Pieta watykańska, wspaniałego artysty, jakim był Michał Anioł. Obecnie znajduje się w Bazylice świętego Piotra w Rzymie, gdzie można ją podziwiać. Ciekawostkę stanowi fakt, że znajduje się ona za pancernym szkłem, ponieważ w 1972 roku australijski turysta myślący, że sam jest Chrystusem odrąbał Maryi nos, uszkodził twarz, i odrąbał młotkiem prawe ramię – z tego powodu bezcenny zabytek jest teraz bardziej chroniony.

Jej powstanie datowane jest na lata 1498–1500, rzeźba wykonana jest z marmuru, a powstała na zlecenie francuskiego kardynała Jeana Bilhères’a. Rzeźba przedstawia Matkę Boską, która trzyma Jezusa zdjętego z krzyża. Jest to jedna z 4 piet tego artysty. Kilka dni po wystawieniu rzeźby na widok publiczny Michał Anioł usłyszał, że autorstwo dzieła jest przypisywane Cristoforo Solariemu. Pod wpływem złości, na szarfie znajdującej się na piersi Marii, umieścił napis – Uczynił to Florentczyk, Michał Anioł Buonarroti.

Dawid, Michał Anioł

Dawid Michała Anioła jest, poza Pietą, najbardziej znaną rzeźbą tego artysty, jednocześnie uważaną za jedną z najważniejszych rzeźb renesansu. Rzeźba przedstawia biblijnego Dawida na chwilę przed walką z Goliatem. Na uwagę zasługuje również fakt, że w tym przypadku artysta, który tworzył tą rzeźbę, zadbał nawet o najmniejsze detale, ponieważ Dawid posiada nawet wyrzeźbione naczynia krwionośne. Rzeźba ma 5,17 metra wysokości i wykonana jest z marmuru, Michał Anioł pracował nad nią od 1501 do 1504 roku. Obecnie oryginalną rzeźbę można podziwiać w Galleria dell’Accademia we Florencji, a w miejscu gdzie przez 369 lat Dawid stał, czyli przy Palazzo Vecchio ustawiono kopię.

Nike z Samotraki

Nike z Samotraki to marmurowa rzeźba pochodząca prawdopodobnie z okresu hellenistycznego (III lub II w. pn.e.) o wysokości 3,27 metra (uwzględniając skrzydła), która mogła stanowić symbol dziękczynny licznych zwycięstw, które odnosili mieszkańcy Rodos podczas wojen, bo jak wiadomo Nike jest boginią zwycięstwa. Prawdopodobne posąg wyobrażał boginię, która stała na dziobie okrętu , obecnie podziwiać można ją w Luwrze w Paryżu, w latach 2013-14 przeszła renowację. Jej nazwa pochodzi od miejsca w którym ją odnaleziono, czyli na wyspie  Samotraka.

Dawid, Donatello

Pierwszym posągiem nagiego mężczyzny od czasów antyku jest prawdopodobnie rzeźba Donatella, czyli Dawid. Jest to w całości praca wykonana z brązu, co może dać efekt nasmarowanego oliwą ciała. Dzięki temu anatomia całej postaci może być znacznie bardziej uwypuklona, w tym przypadku bohater jest przedstawiony po wygranej walce z Goliatem. Cechami charakterystycznymi tej rzeźby jest piękno ciała ludzkiego, dopracowane nakrycie głowy i silny kontrapost. Rzeźba pochodzi z XVI wieku i prawdopodobnie była ona ustawiona na kolumnie, ponieważ podchodząc do niej, można posągowi spojrzeć w oczy (tylko patrząc z dołu można w te oczy spojrzeć). Był to zabieg często wykorzystywany przez wielu rzeźbiarzy, w celu jeszcze lepszego odbioru sztuki i utożsamiania się z jej bohaterem.

Myśliciel, Auguste Rodin

Jest to bardzo popularna rzeźba wykonana w całości w brązie na przełomie XIX i XX wieku (wersja z gipsu w 1880 roku , a ta z brązu w 1902r.). Obecnie możemy podziwiać ją w zbiorach muzeum Rodina w Paryżu, a przedstawia ona postać zamyślonego mężczyzny. Podczas obserwacji można odnieść wrażenie, że wspomniana postać przejmuje się konfliktem wewnętrznym, który aktualnie jest największą bolączką tego bohatera. Ciekawostkę stanowi fakt, że wspomniana rzeźba jest tak naprawdę obecnie uznawana za symbol filozofii i możemy ją często spotkać przy okazji wielu prelekcji właśnie w tej tematyce. Rodin oparł tematykę pracy na „Boskiej komedii” Dantego. Każda z postaci portalu miała odnosić się do jednej z głównych postaci eposu. Według początkowego konceptu Myśliciel przedstawiał samego Dantego przed wrotami piekieł, tworzącego Boską komedię.

Unikalne formy ciągłości w przestrzeni, Umberto Boccioni

Unikalne formy ciągłości przestrzeni jest uważane za opus magnum popularnego włoskiego artysty, jakim jest Umberto Boccioni, który jest przedstawicielem futuryzmu. Rzeźba przedstawia idącą ludzką postać, która jednocześnie ukazuje dynamizm ruchu oraz przestrzeni. Całość została wykonana w gipsie, a finalnie z brązu (po śmierci autora). Jego celem w pracy było przedstawienie „syntetycznej ciągłości” ruchu, zamiast „analitycznej nieciągłości”, którą widział u innych artystów np. Duchampa. Rzeźba znajduje się na awersie włoskiej monety o nominale 20 centów.

Fontanna, Marcel Duchamp

Jeżeli znane rzeźby, to fontanna Duchampa. Jedna z najbardziej znanych rzeźb i w ogóle prac w sztuce współczesnej. Fontanna jest przedstawicielem nurtu(może raczej techniki?), który stworzył czyli ready-made, oznaczającego użycie „przedmiotu gotowego” jako dzieła sztuki. Inną tego typu pracą Duchampa było „koło rowerowe”. Fontanna powstała w 1917 roku i została zaprezentowana na wystawie w Paryżu i już od pierwszych dni wzbudziła niemałe kontrowersje. W tym przypadku z pewnością wszystkiemu winien jest fakt, iż było to nic innego jak zwyczajny pisuar, który był usytuowany na specjalnym cokole, z napisem „fontanna”. Jednak nie można zapominać o tym, że to dzieło było inspiracją do ogólnej dyskusji na temat sztuki. Praca generalnie przypisywana Marcelowi Duchampowi, chociaż istnieją teorie podważające jego autorstwo.

Balloon Dog, Jeff Koons

Jeff Koons to nowojorski artysta ceniony za prace związane z kulturą popularną oraz rzeźby przedstawiające przedmioty codziennego użytku, w tym zwierzęta balonowe wykonane ze stali nierdzewnej z lustrzanymi powierzchniami. Jego prace zostały sprzedane za znaczne sumy, w tym co najmniej dwie rekordowe ceny aukcyjne: 58,4 mln dolarów za Balloon Dog (Orange) w 2013 r. i 91,1 mln USD za Rabbit w 2019 r. co czyni go najdroższym żyjącym artystą. Jedne z jego bardziej popularnych rzeźb przypominają swoim wyglądem klasyczne dmuchane balony, jednak jeśli podejdziemy bliżej możemy bardzo szybko zauważyć, że nie jest to nic innego, jak rzeźba wykonana ze stali nierdzewnej. Balloon dog (balonowy pies?) to właściwie seria sporych rzeźb w różnych kolorach.

Maman (Matka), Louise Bourgeois

Jedną z najbardziej interesujących rzeźb stworzonych pod koniec XX wieku jest z pewnością „Matka”, autorstwa Louise Bourgeois. Jest to rzeźba, która przedstawia dużego pająka, z ogromnymi kończynami. Jednak nie powinniśmy zapominać o tym, że taka sztuka ma dwa oblicza i tak naprawdę nie jest to tylko i wyłącznie pajęczak, który szykuje się do skoku. Głównym zadaniem tej monumentalnej rzeźby jest przypomnienie nam, czym tak naprawdę jest wspomniane macierzyństwo oraz związana z nim opiekuńczość oraz siła, którą musi posiadać każda matka. Rzeźba wykonana jest z połączenia stali oraz marmuru. Rzeźba powstała na zlecenie galerii Tate Modern w 1999 roku, wykonano również kilka kopii, które znajdują się na całym świecie między innymi w Kanadzie, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Południowej Korei, Japonii, USA i Katarze.

Cloud Gate, Anish Kapoor

Cloud Gate będąca centralnym punktem AT&T Plaza w Millennium Park w Chicago powstałą w wyniku konkursu architektonicznego, który wygrał Anish Kapoor. Zbudowana w latach 2004-2006 rzeźba nosi przydomek Fasola ze względu na swój kształt, imię, którego Kapoor początkowo nie lubił, ale później polubił. Cloud Gate składa się ze 168 zespawanych ze sobą płyt ze stali nierdzewnej, a jego wysoce wypolerowana strona zewnętrzna nie ma widocznych szwów. Ma 10 na 20 na 13 m i waży 100 ton. Projekt Kapoora został zainspirowany płynną rtęcią, a powierzchnia rzeźby odbija i zniekształca panoramę miasta. Na spodzie znajduje się „omphalos” (po grecku „pępek”), wklęsła komora, która wypacza i zwielokrotnia odbicia. Rzeźba opiera się na wielu artystycznych motywach Kapoora i jest popularna wśród turystów jako okazja do robienia zdjęć ze względu na jej wyjątkowe właściwości odblaskowe. Może nie jest tak znana jak inne znane rzeźby, a le jest na tyle interesująca, że warto ją uwzględnić.

Wenus z Willendorfu

Wenus z Willendorfu pochodzi z górnego paleolitu, została wykonana z kamienia kredowego i pomalowana ochrą. Odnaleziono ją podczas prac drogowych w 1908 roku w Austrii wraz z dwoma podobnymi artefaktami. Figurka mierzy 11,1 cm i przedstawiająca postać kobiecą o obfitych kształtach, schematycznej głowie z kręconymi czarnymi włosami. Prawdopodobnie był to ówczesny kanon piękna, jednakże bardzo rzadki z powodu niedoboru żywności, chorób i powszechnego głodu. Obecnie Wenus znajduje się w Naturhistorisches Museum w Wiedniu.

Popiersie Nefertiti

Popiersie Nefertiti wykonano z wapienia i pokryto malowanym stiukiem, rzeźba przedstawia żonę egipskiego faraona Echnatona. Prawdopodobnie zostało wykonane w 1345 roku p.n.e. przez Tutmozisa, ponieważ rzeźba została znaleziona w jego warsztacie w Amarnie w Egipcie. Jest to jedno z najczęściej kopiowanych dzieł starożytnego Egiptu, ikona piękna i wizerunek najbardziej znanych kobiet starożytności. Popiersie odkryto w 1912 roku w warsztacie Tutmozisa i obecnie znajduje się na wystawie w Neues Museum w Berlinie.

Grupa Laokoona

Jeżeli miałbym wybrać znane rzeźby, ale ograniczyć się tylko do 10 prac, to wśród nich z pewnością znalazłaby się Grupa Laokoona. Grupa Laokoona to jedna z najbardziej znanych starożytnych rzeźb, odkryto ją w 1506, obecnie znajduje się w Watykanie. Temat Grupy Laokoona nawiązuje do mitycznej wojny trojańskiej w której Atena oślepiła Laokoona i wyprowadziła z morza dwa węże, które zabiły go i jego dwóch synów. Kapłan Laokoon był jedyną osobą, która przeciwstawiała się wprowadzeniu konia trojańskiego do Troi. Więcej na ten temat tej rzeźby i jej historii można poczytać tutaj.

Ekstaza Św. Teresy, Gian Lorenzo Bernini

Ekstaza Świętej Teresy to wyrzeźbiony z białego marmuru centralny element grupy rzeźbiarskiej wykonany w latach 1647-52 na zamówienie kardynała Cornaro do jego kaplicy rodowej przy kościele Santa Maria della Vittoria w Rzymie. Rzeźba pokazuje moment w którym święta Teresa zostaje przeszyta włócznią i ukazuje się jej anioł. Jest to jednocześnie moment, gdy święta cierpi, ale także przeżywa ekstazę. Krytycy tego dzieła sądzą, że jest to zbyt przerysowane dzieło barokowe. Obecnie rzeźbę można podziwiać w Santa Maria della Vittoria w Rzymie.

Perseusz z głową Meduzy, Antonio Canova

Perseusz z głową Meduzy, zwany również Perseuszem Triumfującym to popularny motyw w sztuce, tym razem w wykonaniu artysty neoklasycystycznego, często uważanego za największego z artystów tego nurtu. Jego rzeźby charakteryzowały się unikaniem melodramatyki i zimnej sztuczności epok z których czerpał inspiracje, miedzy innymi baroku. Perseusz triumfujący przedstawia greckiego bohatera Perseusza po jego zwycięstwie nad Meduzą. Posąg był swobodnie oparty na Apollo Belwederskim i Medusa Rondanini. Rzeźba „Perseusz z głową Meduzy” jest chyba jedną z najbardziej popularnych w dorobku Canovy, ciekawostką jest fakt, że od tyłu rzeźba ukazuje jeszcze jedną twarz. Wielu historyków sądzi, że być może była to uwieczniona twarz samego mistrza, który właśnie w ten sposób chciał podpisać się na monumencie. Obecnie znajduje sięw muzeum watykańskim.

Mała czternastoletnia tancereczka, Edgar Degas

Mała czternastoletnia tancerka to rzeźba powstała ok. 1880, która przedstawia uczennicę paryskiej szkoły baletowej – Marie van Goethem. Nie wiadomo dokładnie jaka łączyła ich relacja, jednak w tamtych czasach nie było rzadkością, że uczennice tej szkoły szukały zamożnych „opiekunów”. Rzeźba ma jedną trzecią naturalnej wielkości i została pierwotnie wyrzeźbiona w wosku, co było dość niezwykłym wyborem medium na tamte czasy. Ubrana jest w prawdziwe body, tutu i baletki oraz perukę z prawdziwych włosów. Po śmierci Degasa wykonano 28 kopii tej rzeźby, tyle że z brązu. Rzeźba woskowa Little Dancer, którą widzimy dzisiaj, jest przerobioną wersją oryginalnej rzeźby, która została pokazana w 1881 roku, Degas jeszcze przed śmiercią zdążył ją przerobić.

Mieszczanie z Calais, Auguste Rodin

Mieszczanie Calais, która upamiętnia wydarzenie z wojny stuletniej, kiedy Calais, francuski port na kanale La Manche, poddał się Anglikom po jedenastomiesięcznym oblężeniu. Król Anglii Edward zaproponował, że oszczędzi mieszkańców miasta, jeśli sześciu ważnych osobistości miasta podda się mu, przypuszczalnie w celu stracenia. Edward zażądał, aby wyszli z pętami na szyi i niosąc klucze do miasta i zamku. Jeden z najbogatszych mieszczan, Eustache de Saint Pierre, zgłosił się jako pierwszy, a pięciu innych mieszczan do niego dołączyło. Miasto Calais w celu upamiętnienia tego heroicznego czynu zleciło Rodinowi wykonanie rzeźby w 1884 roku, a prace zakończono w 1889 roku. Rodin wykonał 12 odlewów z brązu, ale rzeźba doczekała się wielu kopii. Rzeźba Rodina wbrew oczekiwaniom mu współczesnych nie przedstawiała wzniosłej chwili chwały, a ból, udrękę i fatalizm. 12 odlewów Mieszczan z Calais znajduje się różnych częściach świata, między innymi w Kopenhadze, Belgii, oczywiście mieście Calais, przed parlamentem w Londynie, Tokyo, Nowym Jorku czy Seulu.

Gitara, Pablo Picasso

Tworząc Gitarę Picasso dokonał przejścia od rzeźbiarskiej tradycji modelowania, rzeźbienia i formowania do nowej techniki asamblażu. Pierwszą wersję Gitary stworzył z tektury w 1912 roku, później wykonał pracę z blachy; nowoczesna zwyczajność obu tych materiałów bardzo różni się od tradycyjnych materiałów rzeźbiarskich, takich jak brąz, drewno i marmur.

Trzy gracje

Późne dzieło Canovy, Trzy gracje, powstało w czasie, gdy artysta był tak sławny, że publiczność z niecierpliwością czekała na każde nowe dzieło. Wierny ideałowi neoklasycyzmu, Canova ucieleśniał swoje postrzeganie piękna w postaci starożytnych bogiń, o których mówiono, że uosabiają kobiecy urok. W przeciwieństwie do kompozycji wywodzących się z klasycznej starożytności – gdzie postacie zewnętrzne zwracają się do widza, a postać centralna obejmuje przyjaciół plecami do nas – postacie Canovy stoją obok siebie, wszystkie zwrócone do siebie. Praca powstała między 1813, a 1816 rokiem i obecnie znajduje się w Ermitażu.

Pluton i Prozerpina, Gian Lorenzo Bernini

Pluton i Prozerpina, nazywana inaczej Porwaniem Prozerpiny przez Plutona to duża (2,5 m wysokości), barokowa grupa rzeźbiarska z marmuru autorstwa włoskiego artysty Gian Lorenzo Berniniego, wykonana w latach 1621-1622. Bernini miał zaledwie 23 lata w momencie jej ukończenia. Przedstawia uprowadzenie Prozerpiny, która zostaje schwytana i zabrana do podziemi przez boga Plutona. Bernini pokazuje punkt kulminacyjny całej historii – bóg wciąga Prozerpinę do Hadesu, jego mięśnie są tak napięte, gdy próbuje utrzymać wijące się ciało, że jego ręce wbijają się w jej ciało. To co zasługuje na szczególną uwagę to fakt z jakim mistrzostwem Bernini oddał właściwości anatomiczne skóry, gdyby nie kolor, ro wydawałoby się że mamy do czynienia z prawdziwym ciałem i skórą.

Dyskobol

Dyskobol to bardzo znana rzeźba grecka ukończona na początku okresu klasycznego około 460 – 450 pne przez Myrona. Rzeźba przedstawia młodego sportowca rzucającego dyskiem. Grecki oryginał z brązu zaginął, ale znamy to dzieło jest znane z licznych rzymskich kopii, często z marmuru, który był tańszy niż brąz. Miotacz dyskiem jest przedstawiony w monecie w którym za chwilę wypuści dysk, mówi się, że jego pozycja jest nienaturalna dla człowieka i dziś uważana jest za raczej nieefektywny sposób rzucania dyskiem. Na twarzy rzucającego dyskiem widać bardzo niewiele emocji, a „współczesnemu oku może się wydawać, że dążenie Myrona do doskonałości sprawiło, że zbyt rygorystycznie tłumił on poczucie napięcia poszczególnych mięśni”. Innym znakiem rozpoznawczym Myrona zawartym w tej rzeźbie jest proporcja ciała, symetria.

Apollo Belwederski

Apollo Belwederski to to słynna marmurowa rzeźba z klasycznej starożytności, którą jednak uważa się za rzymską rekonstrukcję z okresu panowania Hadriana (ok. 120-140), sugeruje to typowo rzymskie obuwie posągu. Za twórcę oryginału uważa się Leocharesa, który miał wykonać oryginał z brązu około 330 roku p.n.e. Tę sławną rzeźbę odkryto w środkowych Włoszech pod koniec XV wieku podczas włoskiego renesansu i umieszczono na półpublicznej wystawie w Pałacu Watykańskim w 1511 roku, gdzie do dzisiaj pozostaje (obecnie w Muzeum Pio-Clementine w Muzeach Watykańskich). Od połowy XVIII wieku uważana była za największą starożytną rzeźbę przez zagorzałych neoklasycystów i przez wieki była uosobieniem ideałów estetycznej doskonałości.

Umierający Gal

Umierający Gal, to jedna z posągów z zespołu rzeźb, tak zwanej Grupy Galów (inną rzeźbą z tego zespołu jest Gal zabijający żonę). Umierający Gal to półleżący posąg z antycznego rzymskiego marmuru, znajdujący się obecnie w Muzeach Kapitolińskich w Rzymie. Jest to kopia zaginionej rzeźby z okresu hellenistycznego (323-31 pne), która, jak się uważa, została wykonana z brązu, prawdopodobnie przez Epigonusa. Oryginał mógł zostać zamówiony w latach 230-220 pne przez Attala I z Pergamonu, aby uczcić jego zwycięstwo nad Galatami, ludem celtyckim lub galijskim z części Anatolii. Do XX wieku marmurowy posąg był zwykle nazywany Umierającym Gladiatorem, zakładając, że przedstawiał rannego gladiatora w rzymskim amfiteatrze. Jednak w połowie XIX wieku został ponownie zidentyfikowany jako Gal lub Galatian, a obecna nazwa „Umierający Gal” stopniowo zyskała popularność.

Pocałunek, Auguste Rodin

Pocałunek to marmurowa rzeźba z 1882 roku autorstwa francuskiego rzeźbiarza Auguste’a Rodina. Rzeźba Rodina była pierwotnie zatytułowana Francesca da Rimini, ponieważ przedstawia XIII-wieczną włoską szlachciankę uwiecznioną w Piekle Dantego, która zakochuje się w młodszym bracie swojego męża Giovanniego Malatesty Paolo. Obejmująca się naga para autorstwa Rodina byłą częścią grupy płaskorzeźb zdobiących monumentalny portal z brązu – Bramy Piekła – zamówiony dla planowanego muzeum sztuki w Paryżu (zajmowała czołowe miejsce na dolnych lewych drzwiach). Para została później usunięta z bramy i zastąpiona inną parą kochanków znajdującą się na mniejszej prawej kolumnie, była to decyzja samego rzeźbiarza. Samodzielna rzeźba cieszyła się dużą popularnością, aczkolwiek publika nie zidentyfikowała osób, które ona przedstawiała, stąd też ogólna nazwa „Pocałunek” niejako przejęta od widzów. Po sukcesie tej rzeźby państwo francuskie zamówiło u Rodina większą wersję z marmuru, której zrobienie zajęło rzeźbiarzowi prawie 10 lat.

Apollo i Dafne, Bernini

Apollo and Daphne to naturalnej wielkości barokowa marmurowa rzeźba Berniniego, wykonana w latach 1622-1625. , Rzeźba przedstawia punkt kulminacyjny historii Apollina i Daphne z Metamorfoz Owidiusza – moment przemiany Dafne w krzak wawrzynu. Apollo, uważany za boga piękna, zakochał się w Dafne. Ona, daremnie próbując uciec od zakochanego, uprosiła ojca, aby zmieniła ją w drzewo wawrzynu. Dafne jest symbolem miłości niedostępnej i dziewictwa. Bernini nie wykonał rzeźby samodzielnie, pomagał mu pracownik jego warsztatu- Giuliano Finelli, który podjął się rzeźbienia szczegółów, które pokazują przemianę Daphne z człowieka w drzewo, takich jak kora i gałęzie, a także jej smagane wiatrem włosy, jednak niektórzy historycy pomijają znaczenie wkładu Finellego. Uważa się że rzeźba ta po mistrzowsku pokazuje wszystkie loki na włosach dziewczyny i przejście ciała w korę, a także niesamowicie uwiecznia ruch. Obecnie dzieło znajduje się w Galerii Borghese w Rzymie.

Anioł północy, Sir Antony Gormley

Anioł Północy to współczesna rzeźba, zaprojektowana przez Sir Antony’ego Gormleya, znajdująca się w Gateshead, Tyne and Wear w Anglii. Ukończona w 1998 roku jest największą rzeźbą w Wielkiej Brytanii. Dzieło spotkało się ze znacznym sprzeciwem na etapie projektowania i budowy, ale obecnie jest powszechnie uznawane za ikoniczny przykład sztuki publicznej oraz jako symbol Gateshead i szerszego północnego wschodu. Stalowa rzeźba ma 20 metrów wysokości i skrzydła o szerokości 54 metrów. Skrzydła są pochylone o 3,5 stopnia do przodu, aby stworzyć, według Gormleya, „poczucie uścisku”. Anioł, podobnie jak większość innych prac Gormleya, oparty jest na odlewie jego własnego ciała, mówi się, że jest to największa rzeźba anioła na świecie. Rzeźba stoi na wzgórzu w Low Eighton w parafii Lamesley, z widokiem na drogi A1 i A167 oraz trasę kolejową East Coast Main Line.

Dama Velata (Puritas), Antonio Corradini

Dama Valeta to rzeźba Antonia Corradininiego, włoskiego rokokowego rzeźbiarza z Wenecji. Corradinini najbardziej znany jest ze swoich iluzorycznych, przedstawień ludzkiego ciała pokrytych woalem, na których można dostrzec kontury twarzy i ciał pod zasłoną/welonem/woalką. Z wielką techniczną wirtuozerią rzeźbiarzowi udaje się nadać marmurowi wrażenie przezroczystości i ukazać z niezwykłą precyzją wszystkie szczegóły pięknej twarzy, która wyłania się spod zasłony. Praca jest niewątpliwie alegorią religijną (prawdopodobnie Czystości), rzeźba oddaje świeży, zmysłowy obraz niezwykle pięknej młodej kobiety, przez co trudno jest dostrzec nie-świeckie znaczenie.

Dziewica w welonie, Giovanni Strazza

Jest to posąg z marmuru z Carrary wyrzeźbiony w Rzymie, prawdopodobnie w latach 50tych XIX wieku, przedstawiający popiersie zasłoniętej woalką Marii Panny. Zasłona sprawia wrażenie półprzezroczystej, ale w rzeczywistości jest wyrzeźbiona z marmuru. Marmurowe popiersia zasłoniętych kobiet były popularnym tematem wśród współczesnych Strazzy, z których najważniejszymi byli Pietro Rossi i Raffaelle Monti. Dlaczego welony były popularne wśród XIX-wiecznych włoskich rzeźbiarzy? Jednym z powodów, dla których te postacie podobały się temu tematowi, jest to, że pozwoliło im pokazać swój kunszt. Osiągnięcie iluzji, że solidny materiał, taki jak kamień, jest w rzeczywistości płynnym kawałkiem tkaniny przylegającym do ciała, wymaga dużego poziomu umiejętności. Tak więc od czasów starożytnych rzeźbiarze ubierali swoje postacie w draperie, aby podkreślić ich rzeźbiarską umiejętność. Rzeźby z okresu hellenistycznego Grecji i włoskiego renesansu są najbardziej znanymi przykładami tego zjawiska – i niewątpliwie inspiracją dla Strazzy i jemu współczesnych.

Mojżesz, Michał Anioł

Mojżesz to rzeźba włoskiego artysty renesansowego Michała Anioła Buonarrotiego, znajdująca się w kościele San Pietro in Vincoli w Rzymie. Zamówiony w 1505 roku przez papieża Juliusza II do jego grobu, przedstawia biblijną postać Mojżesza z rogami na głowie, na podstawie opisu z rozdziału 34 Księgi Wyjścia w Wulgacie, łacińskiego tłumaczenia Biblii w tamtym czasie. Papież Juliusz II zlecił Michałowi Aniołowi zbudowanie jego grobowca w 1505 roku i ostatecznie ukończono go w 1545 roku; Juliusz II zmarł w 1513 r. Pierwotny projekt Michała Anioła był ogromny i wymagał ponad 40 posągów. Posąg Mojżesza zostałby umieszczony na kondygnacji o wysokości około 3,74 metra (12 stóp i 3 cali), naprzeciw figury św. Pawła. W ostatecznym projekcie posąg Mojżesza znajduje się pośrodku dolny poziom.

Psyche budzona przez pocałunek Kupidyna, Antonio Canova

Rzeźba ta jest uważana za arcydzieło rzeźby neoklasycznej, chociaż ukazuje mitologicznych kochanków w momencie wielkiego wzruszenia, charakterystycznego dla rodzącego się nurtu romantyzmu. Przedstawia boga Kupidyna w miłości i czułości, zaraz po przebudzeniu pocałunkiem martwej Psyche. Historia Kupidyna i Psyche pochodzi z łacińskiej powieści Lucjusza Apulejusza „Złoty Osioł” i była popularnym motywem w sztuce. Wydaje się, że Canova przeprowadził szeroko zakrojone badania przed rozpoczęciem tej złożonej kompozycji, której inspiracją jest rzymski obraz znaleziony w Herkulanum. Canova dokładnie skopiował pozycję klęczącego mężczyzny, a także pochyloną pozę kobiety i ruch jej ramion, a także przeprowadził również wiele badań nad położeniem ramion przygotowujących się do zamknięcia ruchem okrężnym. Emocjonalny i zmysłowy ładunek dzieła podkreśla przestrzeń między twarzami kochanków. Czas wydaje się zawieszony przed pasją ostatecznego uścisku.

Neptun i Tryton, Gian Lorenzo Bernini

Neptun i Tryton to wczesna rzeźba włoskiego artysty Gian Lorenzo Berniniego wyrzeźbiona z marmuru w latach 1622-1623. Naturalizm postaci sugeruje zamiar artysty wywołania natychmiastowej reakcji emocjonalnej u widza, rzeźba ma 182,2 cm wysokości. Zmarszczone czoło Neptuna daje poczucie jego zaciekłej siły. Jego postawa jest osadzona w kamieniu, umacniając jego boską moc. Natomiast Tryton wygląda nieco ulegle, gdy chwyta udo Neptuna. Jego twarz wygląda na pełną niepokoju, jakby wiedział, że powinien słuchać wszystkiego, co nakazuje mu Neptun. Jego nieśmiała natura i dominująca obecność Neptuna ukazują rzeczywistość ludzkich emocji i przywracają sens planu Berniniego, by przekazać ożywające mity. Rzeźba znajduje się w Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie

Pieta Florencka, Michał Anioł

Marmurowa rzeźba, nad którą Michał Anioł pracował w latach 1547-1555, przedstawia cztery postacie: martwe ciało Jezusa Chrystusa, Nikodema, Marię Magdalenę i Marię Dziewicę, twarz Nikodema jest uważana za autoportret samego Michała Anioła. Według Vasariego Michał Anioł pierwotnie wykonał rzeźbę, aby udekorować swój grobowiec w Santa Maria Maggiore w Rzymie. Później jednak sprzedał go przed zakończeniem prac po celowym uszkodzeniu lewej ręki i nogi Chrystusa oraz usunięciu kilku elementów wciąż będących przedmiotem dyskusji. Niektórzy eksperci uważają, że to dlatego, że marmur był wadliwy i rzeźby nie można było ukończyć bez dodania kawałka marmuru z innego bloku. Rzeźba znajduje się w Museo dell’Opera del Duomo we Florencji.

Apollo, Adriaen de Vries

Jest to rzeźba manierystycznego artysty z północy, Adriaena de Vries, urodzonego w Holandii, który pracował w Europie Środkowej, którego międzynarodowy styl przekroczył próg baroku. De Vries był znany z wyrafinowanego odlewaniu z brązu oraz w manipulowaniu patyną, stał się najsłynniejszym europejskim rzeźbiarzem swojego pokolenia. Apollo De Vriesa jest oczywiści inspirowany Apollem Belwederskim, pierwszą różnicą jest to , że jest wykonany z brązu. Ma spiralną kompozycję, artystę interesował stworzenie eleganckiej pozy bardziej niż przedstawienie realistycznej akcji. Statuetka została wykonana przez Adriaena de Vries podczas jego pobytu w Augsburgu w latach 1594-1598, a rysunek przygotowawczy Apollina znajduje się w Gdańsku.

Kobieta w Welonie, Raffaelle Monti

Jest to kolejna rzeźba postaci w welonie/woalce, które były popularne w czasach Raffaella, a które w niezwykły sposób ukazywały kunszt rzeźbiarski. Oczywiście nie widzimy przez kamień, więc nie możemy zobaczyć twarzy zasłoniętej przez płótno, ale dzięki sztuczkom światła i polerowania Raffaelo Monti stworzył iluzję, że możemy. Na jego rzeźbie, czubek głowy i ramion są gładkie, aby odbijać światło, ale tam, gdzie zasłona opada na twarz, marmur jest mniej wypolerowany, odbija mniej światła, sugerując fakturę tkaniny. Rzeźba została wykonana na zlecenie bogatego Brytyjczyka – William Spencer Cavendisha, który zlecił Montiemu prace w 1846 roku.

Atlas, Lee Lawrie

Atlas to posąg z brązu, który znajduje się w Rockefeller Center na Manhattanie w Nowym Jorku. Atlas został stworzony przez Lee Lawrie i zainstalowany w 1937 roku. Rzeźba jest w stylu Art Deco, postać Atlasa na 4,6 metra wysokości, podczas gdy cały posąg ma 14 m wysokości i waży 7 ton. Atlas jest przedstawiony z niebiańskim sklepieniem na ramionach. Oś północ-południe sfery armilarnej na jego ramionach wskazuje na pozycję Gwiazdy Północnej w stosunku do Nowego Jorku. Posąg stoi na jednej muskularnej nodze na szczycie małego kamiennego cokołu, którego róg jest skierowany w stronę Piątej Alei.

The endless column, Constantin Brâncuși

Jest to zespół rzeźb Constantina Brâncuși w Târgu Jiu, który jest hołdem złożonym rumuńskim bohaterom pierwszej wojny światowej. Zespół składa się z trzech rzeźb: The Table of Silence (Masa tăcerii), The Gate of the Kiss (Poarta sărutului) i Endless Column (Coloana fără sfârșit) na osi o długości 1,3 km, zorientowanej na zachód na wschód. Zespół uznawany jest za jedno z największych dzieł rzeźby plenerowej XX wieku. Endless Column symbolizuje koncepcję nieskończoności i nieskończoną ofiarę rumuńskich żołnierzy. Niekończąca się kolumna składa się z 15 romboidalnych modułów, z połową na górze i na dole, co daje w sumie 16. Niekompletną górną jednostkę uważa się za element wyrażający koncepcję nieskończoności.

Trzy cienie, Auguste Rodin

Jest to grupa rzeźbiarska przygotowana w gipsie przez Auguste’a Rodina w 1886 roku dla jego Bramy piekła. W Boskiej Komedii Dantego cienie, czyli dusze potępionych, stoją u wejścia do piekła, wskazując na jednoznaczny napis: „Porzućcie nadzieję, wszyscy, którzy tu wchodzicie”. Rodin wykonał kilka pojedynczych Cieni, zanim ostatecznie zdecydował się połączyć je razem jako trzy identyczne postacie zebrane wokół centralnego punktu. Ich głowy zwisają nisko, tak że szyja i ramiona tworzą prawie poziomą płaszczyznę, miały być umieszczone nad bramą, spoglądając z góry na widza. Zespół został później odlany z brązu w kilku edycjach, które znajdują się na całym świecie między innymi w Paryżu, w USA czy Meksyku.

Pies, Alberto Giacometti

Alberto Giacometti jest najbardziej znany ze swojej rzeźby Pies, inne jego znane rzeźby to wydłużone, zwiędłe przedstawienia ludzkiej postaci, w tym z rzeźby Walking Man I z 1960 r., która w 2010 r. pobiła rekord dzieła sztuki na aukcji o wartości 104,3 miliona dolarów. Po eksperymentowaniu z kubizmem i surrealizmem w formach inspirowanych sztuką prymitywną, teorią psychoanalityczną i zabawkami, Giacometti zerwał z surrealizmem i rozpoczął radykalną rewizję tradycji przedstawiania rzeźby. Surowe postacie Giacomettiego badały psychikę i naładowaną przestrzeń zajmowaną przez jedną osobę. Powiązane z Jean-Paulem Sartrem i egzystencjalizmem są postrzegane jako metafory powojennego doświadczenia zwątpienia i wyobcowania. Alberto Giacometti opisał swoją rzeźbę „Pies” (1951) jako formę autoportretu:

„Pewnego dnia szedłem w deszczu ulicą de Vanves, blisko ścian budynków, ze spuszczoną głową, być może trochę smutny, a wtedy poczułem się jak pies. Więc zrobiłem tę rzeźbę. Ale to wcale nie jest podobieństwo. Jedynie smutny pysk jest czymś na podobieństwo. „

Ptak w przestrzeni, Constantin Brâncuși

Właściwie jest to seria rzeźb, natomiast pierwszy ptak w przestrzeni powstał w 1923 roku i został wykonany z marmuru. W ciągu 20 lat Brancusi wykonał swojego ptaka ponad 14 razy i w kilku mediach w ciągu. W rzeźbach Bird in Space Brâncuși skoncentrował się nie na fizycznych atrybutach ptaka, ale na jego ruchu. Na przykład rzeźba nie ma skrzydeł. Wysokość rzeźby wynosi 287,7 cm. Siedem rzeźb z tej serii wykonano z marmuru, a pozostałe dziewięć z polerowanego brązu.

Reclining figure, Henry Moore

Reclining Figure to rzeźba z brązu autorstwa angielskiego artysty Henry’ego Moore’a, który zainspirowany kształtem kawałka krzemienia, stworzył makietę rzeźby w gipsie, która została odlana w edycji małych brązów o długości około 15 centymetrów. Makieta została użyta do stworzenia pełnowymiarowej wersji ze styropianu, który posłużył do wykonania formy do monumentalnej rzeźby. Rzeźbę można postrzegać jako abstrakcję leżącej kobiecej postaci ludzkiej, opartej na jednym ramieniu, biodrze i dwóch nogach, z uniesioną drugą ręką i wypukłością na piersi sugerującą pierś. Nie ma wyraźnej twarzy. Rzeźba ma wymiary 3 x 3,6 x 2 m i waży około 2 ton.

Mademoiselle pogany, Constantin Brâncuși

Mlle Pogany to portret Margit Pogany, węgierskiej artystki, która kilkakrotnie pozowała dla Brancusiego w 1910 i 1911 roku. Wkrótce po jej powrocie na Węgry, Brancusi wyrzeźbił z pamięci marmurową Pannę Pogany, a następnie wykonał gipsową formę, z której odlał cztery dodatkowe wersje, w tym jedną z brązu. Wizerunek modelki przedstawił za pomocą wysoce stylizowanych i uproszczonych form, dzieło znacznie odbiega od konwencjonalnego portretu. Duże oczy w kształcie migdałów przytłaczają owalną twarz, a czarna patyna reprezentuje włosy, które pokrywają czubek głowy i rozciągają się nad wyszukanym kokiem na karku.

Oval with Points, Henry Moore

Oval with Points to seria enigmatycznych abstrakcyjnych rzeźb Henry’ego Moore’a, wykonanych z gipsu i brązu w latach 1968-1970. Rzeźba to spłaszczony owalny pierścień o zaokrąglonych krawędziach, przebity dużym otworem. Wewnętrzna krawędź otworu ma dwa występy wystające z przeciwnych stron i zwężające się do ostrych punktów, które prawie spotykają się w środku otworu, tworząc poczucie energii i dynamicznego napięcia. Punkty dzielą dziurę na dwa obszary, mniejszy powyżej i większy poniżej, jak figura 8, z kształtem pustki czasami interpretowanym jako przypominający ludzką postać z głową i tułowiem.

Pawian i młode, Pablo Picasso

Twarz pawiana jest uformowała z dwóch samochodzików – jednego wyprostowanego, drugiego odwróconego do góry nogami – które Picasso pożyczył od swojego syna Claude’a, a jej ogon był sprężyną samochodową. Uszy pawiana były zrobione z uchwytów filiżanek, a jej okrągły brzuch był dużym dzbanem, którego uchwyty układają się w kształt ramion. Pablo Picasso zawsze był nowatorski w swoim podejściu do sztuki, niezależnie od medium, w jakim pracował. Jako rzeźbiarz Picasso był pionierem w technice asamblażu, konstruując prace częściowo lub w całości z przedmiotów „znalezionych”, zarówno naturalnych, jak i stworzonych przez człowieka.

Janus Fleuri, Louise Bourgeois

Przez ponad siedemdziesiąt lat Louise Bourgeois tworzyła przejmującą, oczyszczającą (katharsis) pracę, która bada seksualność, ludzką postać i traumatyczne wydarzenia z jej dzieciństwa. Jest dobrze znana ze swoich potężnych dzieł rzeźbiarskich w różnych mediach, w tym w marmurze, brązie, gipsie i tkaninie. Janus Fleuri to sugestywnie cielesny przedmiot wykonany z gładko wypolerowanego brązu. Po okresie pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku, kiedy Bourgeois wycofała się ze świata sztuki, zaczęła eksperymentować z formami organicznymi i biomorficznymi.

Wykonała sześć wersji Janusa w 1968 r. – pięć z brązu i jedną z porcelany. Każdy element z tej serii jest delikatnie zawieszony na jednym drucie i może się swobodnie obracać na swojej osi. Tytuł odnosi się do rzymskiego boga Janusa, który jest zazwyczaj przedstawiany z dwiema głowami, jedną mężczyzną i jedną kobietą, które patrzą w przeszłość i przyszłość. Francuskie słowo „fleuri” oznacza „kwitnący” lub „świecący” i odnosi się do złotej patyny brązu. Bourgeois stwierdziła kiedyś, że ta praca jest jej ulubioną rzeźbą, a także określiła ją jako możliwy autoportret.

Moondog, Tony Smith

Moondog jest utworzony z geometrycznych modułów – połączenia czworościanów i wydłużonych ośmiościanów, połączonych przez ich płaszczyzny czołowe. Rzadko spotykane w środowisku naturalnym, regularne geometrie są powszechnie uważane za oznaki ludzkiego rozumu, ale istnieją one w przyrodzie, o czym Smith dobrze wiedział; badał wzrost kryształów i kiedyś oparł projekt architektoniczny na sześciokątach plastra miodu. Chociaż jego struktury są racjonalne, kierują się zasadami organicznymi. Podobnie jak artyści minimalistyczni, którzy pojawili się razem z nim we wczesnych latach sześćdziesiątych, Smith preferował geometryczne kształty i bezosobowe powierzchnie i był wyczulony na wymianę dzieła z otaczającą go przestrzenią; ale w rzeczywistości był współczesnym abstrakcyjnym ekspresjonistom iw przeciwieństwie do minimalistów działał intuicyjnie. „Cała moja rzeźba”, powiedział, „jest na krawędzi snów”.

Pomimo swojej oczywistej logiki, Moondog oszukuje oko. Symetryczny i wyprostowany pod niektórymi kątami, z innych przechyla się na jedną stronę, a jego zazębiające się płaskie wzory wydają się skręcać i przesuwać, gdy widz się porusza. Forma została zainspirowana fotografią małego domu z jadeitu, którą Smith interpretował na różne sposoby jako ludzką miednicę i koreańską latarnię ogrodową. Tytuł pochodzi z obrazu Joana Miró Dog Barking at the Moon (1926) i od nowojorskiego poety ulicznego „Moondog”, który nosił podobny do wikinga hełm, który przypominał Smithowi rzeźbę.

Ochra – jaki to kolor?

Rok 2016 należał do ochry. Stał się symbolem nowoczesnego wzornictwa i na dobre zagościł w polskich domach. Ze względu na swoją wyrazistość i naturalność pasuje niemal do każdego wnętrza. Z powodzeniem wykorzystuje się go do aranżacji zarówno nowoczesnych mieszkań, jak i tych bardziej tradycyjnych.

Pigment naturalnego pochodzenia, jakim jest ochra, to barwa o różnych odcieniach. Mianem ochry nazywane są kolory żółte i brązowe, jednak najpopularniejszym określeniem, używanym do jej opisania, jest złocistożółty.

Wszystko o barwniku

Kolor ochra to barwa plasująca się pomiędzy zgaszoną żółcią, a jasnym brązem. Naturalny pigment powstaje poprzez zmieszanie gliny i tlenków żelaza, powodując powstanie barwy o zróżnicowanym nasyceniu koloru.

Modyfikacja termiczna ochry powoduje powstanie różnych barw i odcieni. Podgrzanie żółtego pigmentu w temperaturze 200 stopni Celsjusza powoduje zmianę koloru na pomarańczowo-czerwony. Ciemniejsze kolory, takie jak wiśniowy czy ciemnobrązowy, uzyskuje się pod zastosowaniu wyższych temperatur.

W czasach prehistorycznych najbardziej pożądanym odcieniem ochry była krwista czerwień. Symbolizowała zarówno życie, jak i śmierć, a także siłę, władzę i dostatek. Ceglasty odcień ochry uzyskiwany był ze skał o dużej zawartości hematytu, który nadawał ochrze wyjątkowej barwy.

Jak łączyć ochrę z innymi kolorami?

Ochra jest ciepłym kolorem, stanowiącym połączenie pomiędzy barwą żółtą a złotą i brązową. Stanowi elegantszą wersję wszystkich żółcieni. Jest także mniej zobowiązująca niż złoto i głębokie brązy, dzięki czemu doskonale wpisuje się w niemal każde wnętrze.

Kolor złocistożółty, jak nazywana jest ochra, nie jest zarezerwowany wyłącznie dla jednego stylu. Doskonale łączy się w klasycznym wnętrzu z białymi, stylizowanymi meblami, poza bielą można ją łączyć z jej barwami dopełniającymi. Popularna jest również w stylu vintage, gdzie zazwyczaj występuje w postaci dodatków – sof, lamp czy ram obrazów.

Od kilku sezonów modne są również wyraziste kolory takie jak głębokie zielenie, granaty czy bordo. Kolory ochry tworzą z nimi wyjątkowe połączenia, zwłaszcza w materiałach obiciowych kanap czy ciężkich, tkanych zasłonach.

Historia koloru

Jak wspomniano wcześniej, ochra była dla człowieka neandertalskiego symbolem życia. Wynikało to wprost z jej barwy – intensywnie czerwone odcienie ochry kojarzono z krwią. Pigment wykorzystywano do barwienia ciała przed ważnymi dla ówczesnych ludzi rytuałami. Co ciekawe, ochrą posypywano także ciało zmarłego, wierząc w ponowne narodzenie lub życie po śmierci.

W dalekiej przeszłości wykorzystywano ją do konserwacji skór, a także stanowiła pomoc przy jej obróbce. Barwnik ten wykorzystywano również do koloryzowania wyrobów artystycznych.

Współczesne zastosowanie ochry

Ochra jest to rodzaj skał oraz iłów, wykorzystywanych współcześnie do produkcji farb oraz lakierów. Szerokie zastosowanie znajduje także w przemyśle wyrobów ceramicznych, budowlanych, a także kosmetycznych.

Ze względu na wyjątkowe walory kolorystyczne, barwa ta chętnie pojawia się w mieszkaniach zarówno w formie dodatków kolorystycznych lub jako mocny akcent wnętrza. Doskonale komponuje się z granatami, brązami, szarościami i butelkową zielenią.

Czym są barwy dopełniające?

Barwy dopełniające to zestawy par, które zmieszane we właściwych proporcjach dają możliwość uzyskania czerni, bieli lub szarości. W kole barw leżą na ogół naprzeciw siebie i wskazuje się, że dopełniają się do
achromatyczności.

W przypadku np. ekranów telewizorów barwy dopełniające dają biel, a w innej metodzie barw tj. subtraktywnej – uzyskuje się czerń w efekcie nałożenia kolorowych filtrów. Czasami efektem jest także kolor szary, którego jasność jest odpowiednia barwom dopełniającym.

Barwy dopełniające, przykładowe kolory

Ułożone naprzeciw siebie na kole barwy, określane jako dopełniające, to np. żółty – dla fioletowego (połączenie czerwonego z niebieskim), zieleń (połączenie niebieskiego z żółtym) dla czerwonego i pomarańczowy (połączenie czerwonego i żółtego) dla niebieskiego. Jeśli natomiast połączymy ze sobą te kolory dopełniające to uzyskamy odcień szarego i barwę mało świetlistą.

Koło barw

Na kole barw, które służy do mieszania i powstawania barw, znajdują się wszystkie kolory. Jest to wersja podglądowa, która wyjaśnia zasady mieszania kolorów i powstawania barw. Jak sama nazwa wskazuje ma formę koła, w którym wokół środka i zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, istnieje widmo ciągłe światła białego. W efekcie pozwala to płynnie przechodzić z jednej barwy w inną. Dzięki czemu widmo jest połączone w zamknięty cykl zmian barw. W tym układzie znajdują się też barwy dopełniające.

Barwy złamane

To przeciwieństwo barw czystych, z których tworzy się barwy dopełniające. I tak, barwy złamane to te, które zawierają szarość, biel lub czerń. W malarstwie wskazuje się, że im kolor bardziej złamany, tym bliżej mu do achromatyczności.

Efekt barw złamanych podczas malowania uzyskuje się przez dodanie farb w kolorze dopełniającym lub podobnym do niego. W efekcie uzyskuje się zbliżone do natury odcienie, odbierane jako bardziej naturalne z dodatkiem czerni. Z zasady nie uważa się farb z dodatkiem bieli pastelowej za złamane. Np. na obrazie „Szachownice cesarskie w miedzianym wazonie” Vincenta van Gogha można znaleźć zastosowanie barw złamanych. Obecnie nie uważa się tego obrazu za jedne z jego najlepszych dzieł(zobacz: 35 najbardziej znane obrazy), ale stanowią przykład doskonalenia kolorów i łączenia na zasadzie kontrastu. Pomarańcz z niebieskim, zieleń z czerwienią itp.

Wykorzystanie barw dopełniających, przykłady i zasady łączenia

Barwy dopełniające służą bardziej naturalnemu oddania kolorystyki na obrazach. Stosuje się je np. podczas uzyskiwania efektu kontrastu na obrazach, kiedy barwy dopełniające zestawia się ze sobą w parach. Daje to znacznie lepszy efekt niż np. zestawienie trzech barw lub trzech barw pochodnych. W efekcie przeplatania wąskich obszarów tonów kontrastowych uzyskiwany jest efekt migotania, można to zaobserwować np. na obrazach pop-artowych. Przykładem jest „Che Guevara” Andy Warhol

Silnie skontrastowane barwy sprawiają, że każda wydaje się silniejsza, a najbardziej aktywnie widać pomarańcz i czerwień. Najmniej aktywna jest tu zieleń. Silny związek z tym ma zjawisko powidoku. Czyli optyczne zjawisko, które uzyskuje się po dłuższym wpatrywaniu się w kształt w jeden z kolorów z podstawowej palety barw. W efekcie uzyskuje się silne światło, zaś kiedy oderwiemy i odwrócimy wzrok – pojawi się zamazana przestrzeń w formie figury w barwie, która w parze dopełnia się do achromatyczności. Jest to tzw. powidok negatywny, który powstaje w efekcie istnienia światła w barwie dopełniającej. Samo wrażenie powidoku trwa chwilę, a potem kolor jakby „wyczerpuje się” w oczach obserwatora. Wówczas ten sam kolor, na który tak intensywnie patrzyliśmy wcześniej zastąpiony jest innym z palety – przeciwnym, czyli opartym na zasadzie barwy dopełniającej.

Badacze uważają, że perspektywę linearną opracował około 1415 r. przez włoskiego architekta i artystę renesansu Filippo Brunelleschi(zobacz style architektoniczne), a następnie udokumentowana przez architekta i pisarza Leona Battistę Albertiego w 1435 r. Artyści i architekci starożytności prawdopodobnie znali perspektywę linearną, ale nie istnieją żadne zapisy, które by to potwierdzały.

Potrzebne są trzy elementy aby mogła zaistnieć perspektywa linearna. Są to: 

1. Linie równoległe, zwane również ortogonalami.
2. linia horyzontu, która niekoniecznie musi być horyzontem, ale jest to po prostu linia wzroku widza. 
3. punkt zbiegu lub punkty zbiegu.

Wrażenie głębi uzyskuje się poprzez zmniejszanie obiektów, które są dalej od widza aż do punktu zbiegu. Inaczej mówiąc, im obiekt bliżej punktu zbiegu, tym mniejszy jest na obrazie. 

Wczesne przykłady systemu Brunelleschiego można zobaczyć w reliefie Donatella Święty Jerzy Zabijający smoka (ok. 1416–17) oraz w obrazie Masaccio Święta Trójca (1425–27).

Leonardo da Vinci i Albrecht Dürer to jedni z pierwszych mistrzów perspektywy liniowej. 

Rodzaje perspektywy liniowej

Istnieją trzy rodzaje perspektywy liniowej. Perspektywa jednopunktowa wykorzystuje jeden punkt zbiegu umieszczony na linii horyzontu. Dwupunktowa perspektywa wykorzystuje dwa punkty umieszczone na linii horyzontu. Perspektywa trzypunktowa wykorzystuje trzy znikające punkty.

Perspektywa jednopunktowa

Rysunek ma perspektywę jednopunktową, gdy zawiera tylko jeden punkt zbiegu na linii horyzontu. Ten typ perspektywy najłatwiej zaobserwować na obrazach dróg, torów kolejowych, korytarzy. W perspektywie jednego punktu powierzchnie zwrócone w stronę widza wyglądają jak ich prawdziwy kształt, bez żadnych zniekształceń np. rzeczywista prostokątna fasada budynku jest również prostokątna na obrazie.  Można też zauważyć, że wszystkie płaszczyzny ustawione frontem do widza starają lub przecinają się ze sobą pod kątem prostym. Natomiast powierzchnie, które oddalają się od widza, zbiegają się w jednym punkcie zbiegu i są przez to “zniekształcone”.

Perspektywa dwupunktowa

Rysunek ma perspektywę dwupunktową, gdy zawiera dwa punkty zbiegu na linii horyzontu. Na ilustracji te punkty można dowolnie umieścić na linii horyzontu. Zazwyczaj te dwa punkty znajdują się po przeciwnych stronach kompozycji, takie jak jeden po lewej stronie i drugi po prawej stronie. Perspektywa dwupunktowa najłatwiej zaobserwować oglądając narożnik domu, skrzyżowanie.

Perspektywa trzypunktowa

Perspektywa trzypunktowa jest często stosowana w przypadku budynków widzianych z góry lub z dołu. Dwa punkty zbiegu znajdują się wzdłuż horyzontu, ale trzeci punkt znajduje się nad horyzontem (widok z lotu ptaka)  lub poniżej horyzontu, w zależności od obszaru, który chcemy narysować. Trzy punkty zbiegu tworzą trójkąt, z środkiem wzroku widza mniej więcej pośrodku.

Ograniczenia perspektywy liniowej

Perspektywa linearna nie jest idealna i artyści dosyć szybko się o tym zorientowali. W pewnych sytuacjach np. na zdjęciu człowieka z wyciągniętymi do przodu nogami może wydawać się nie do końca naturalny. Przeprowadzono badania w których prezentowano obraz w perspektywie liniowej, w perspektywie naturalnej i perspektywie pierwszoosobowej.  Obrazy te oceniali widzowie, którzy mieli wybrać ten najbardziej naturalny. Perspektywa liniowa nie wygrała. Nic dziwnego, badając historię sztuki europejskiej, widać, że niewielu artystów w pełni przestrzegało jej matematycznych zasad, mimo że wielu z nich zostało rygorystycznie przeszkolonych w zakresie jej procedur – to o czymś świadczy.

Inne perspektywy

Oprócz perspektywy linearnej artyści mają do dyspozycji także inne rodzaje perspektywy. Twór o tajemniczej nazwie – perspektywa powietrzna, czy też perspektywa rzędowa. Mogą kierować się perspektywą powietrzną, perspektywą kulisową, perspektywą barwną etc.

1. Tematyka rzeźby

Temat Grupy Laokoona nawiązuje do mitycznej wojny trojańskiej w której grecy nie mogąc przedrzeć się przez mury Troi wycofali się i pozostawili konia trojańskiego. Kapłan Apollina  – Laokoon był osobą, która próbowała odwieść przywódców troi od wprowadzania konia do miasta. Bogini Atena, która była patronką Greków, najpierw go oślepiła, a potem wyprowadziła z morza dwa wielkie węże, które zabiły kapłana i jego dwóch synów. Bez Laokoona, trojanie uznali, że koń jest hołdem Greków i wnieśli go do miasta. W nocy po tym, jak Trojanie świętowali swoje rzekome zwycięstwo, greccy żołnierze wyszli z wnętrza drewnianego konia i otworzyli bramy. W taki podstępny sposób podbito Troję. Rzeźba przedstawia właśnie ten kluczowy moment, w którym węże atakują Laokoona i jego synów.

2. Wygląd

Rzeźba przedstawia trojańskiego kapłana Laokoona i jego dwóch synów, w obliczu śmierci, zaatakowanych przez węże morskie. Postaci są prawie naturalnej wielkości, a grupa ma nieco ponad 2 m wysokości. Wykonano ją z siedmiu powiązanych ze sobą kawałków białego marmuru. Stylowo uważa się ją za jeden z najlepszych przykładów hellenistycznego baroku oraz za należącą do Szkoły Pergamońskiej. Rzeźbę tę nazwano „prototypową ikoną ludzkiej agonii” w sztuce zachodniej. W przeciwieństwie do agonii przedstawianej w sztuce chrześcijańskiej, cierpienie to nie ma odkupieńczej mocy ani nagrody. Cierpienie ukazuje wykrzywione twarze, które są dopasowane do walczących ciał. Szczególnie samego Laokoona, z każdą częścią jego ciała napiętą, wykrzywioną i pełną dramatyzmu. Chociaż wykopano ją w doskonałym stanie, brakuje jej kilku elementów. Analiza sugeruje, że została przerobiona w czasach starożytnych i przeszła szereg renowacji od czasu wykopania.

3. Historia Grupy Laokoona

Pierwsze wzmianki o tej słynnej rzeźbie pochodzą z dzieła Pliniusza Starszego(historyk, który zginął w erupcji Wezuwiusza. Tutaj możesz poczytać o najniebezpieczniejszych wulkanach) czyli z Historii naturalnej. Pliniusz pisał, że autorami są rzeźbiarze z Rodos: Hagesandros, Athanodoros i Polydoros. Ponoć zobaczył ją w pałacu cesarza Tytusa, który miał być zleceniodawcą tego dzieła w I wieku naszej ery. Być może rzeźba kopią greckiej rzeźby z brązu z  II wieku p.n.e., ale opinie na ten temat są podzielone.

Następnie rzeźba zniknęła pod koniec istnienia Cesarstwa Rzymskiego. Odkryto ją ponownie dopiero w 14 stycznia 1506 roku w winnicy na wzgórzu Eskwilin. Ówczesny papież wysłał swojego nadwornego artystę Michała Anioła(zobacz najbardziej znane obrazy, w tym Michała Anioła), aby ustalił jej wartość i nadzorował wydobycie pomnika. Co ciekawe, rzeźbę rozpoznano właśnie na podstawie opisu Pliniusza. Było to niezwykłe znalezisko i papież Juliusz II zakupił ją i umieścił na widoku publicznym w ścianie ogrodu Belvedere w Watykanie, który jest obecnie częścią Muzeów Watykańskich.

Grupa Laokoona nie spoczywała tam w spokoju do dzisiaj. W 1799 roku zabrał ją Napoleon i umieścił w Luwrze w Paryżu. Na swoje dawne miejsce wróciła dopiero w  1816 r. zwrócona przez władze brytyjskie w po porażce Napoleona w Waterloo. Wydobyty w 1506 posąg był niekompletny, brakowało mu między innymi prawego ramienia kapłana Apollina. Na szczęście w 1906 zaginioną część rzeźby przypadkowo odkryto na placu budowy w Rzymie przez archeologa Ludwiga Pollaka. Wierząc, że może to być zagubiona ręka, Pollak podarował ją Muzeum Watykańskiemu, gdzie ramię leżało ponad pięćdziesiąt lat. Następnie w 1960 r. eksperci zweryfikowali, że ramię należało do grupy Laokoona. W związku z tym posąg ponownie złożono z dołączonym nowym ramieniem. Obecnie znajduje się Museo Pio-Clementi, czyli tam gdzie umieścił je papież Juliusz II.

4. Grupa Laokoona – wpływ na sztukę

Grupa Laokoona miała znaczący wpływ na sztukę włoskiego renesansu, a zwłaszcza na rzeźbiarzy renesansowych. Sam Michał Anioł był szczególnie pod wrażeniem ogromnej skali dzieła. Jego wyrazistej estetyki, tak typowej dla rzeźby greckiej ze szkoły Pergamońskiej okresu hellenistycznego. Podobne cechy emocjonalne pojawiają się ponownie we własnych dziełach Michała Anioła, takich jak Umierająca Niewolnica, Zbuntowana Niewolnica. Inspiracje grupą można dostrzec w Dawidzie Michała Anioła, którego warto porównać z rzeźbą Donatella o tym samym tytule. Również malarz renesansowy, Raphael, użył twarzy Laokoona do portretu Homera w swoim obrazie Parnas, wyrażając raczej ślepotę niż ból. Emocjonalizm w Grupie Laokoona miał duży wpływ na późniejszą rzeźbę barokową  i rzeźbę neoklasycystyczną. Nic dziwnego, że ta wspaniała rzeźba została jednym z najbardziej przestudiowanych, czczonych i kopiowanych dzieł sztuki starożytnej, jakie kiedykolwiek odnaleziono. 

1. Styl romański

Ramy czasowe: ok X i XI wiek , chociaż niektórzy liczą romanizm już od VI wieku.

Cechy charakterystyczne: Obronny charakter, grube mury, małe okna, biforia i triforia. Półokrągłe łuki, masywność i geometryczność, budownictwo głównie sakralne. Sklepienie kolebkowe i  krzyżowe, inspiracja architekturą Rzymu

Architektura, która reprezentuje styl romański wzoruje się architekturze Rzymu i Bizancjum. Głównymi budowlami były kościoły, klasztory i kaplice. Znacznie mniej było budynków świeckich, mimo tego do naszych czasów przetrwały zamki i nieliczne domy. Styl romański charakteryzuje obronnym charakterem budowli i masywnością. Ponadto składa się z brył geometrycznych zestawionych ze sobą z wyraźnym wyróżnieniem każdej z nich. Architektura romańska ma grube mury i małe okna, to głównie na murach opiera się ciężar sklepień kolebkowych i krzyżowych. Głównym budulcem był ociosany kamień, ale zdarzały się też budowle z cegły np. w Polsce czy w Niemczech.

Budynki sakralne budowano na planie kwadratu, prostokąta lub ich wielokrotności, a czasem także na planie koła lub krzyża. W budownictwie romańskim występują kolumny, filary i przeważają drewniane dachy. Kapitele kolumn romańskich mają kształt kostki z zaokrąglonymi dolnymi krawędziami, kielicha lub odwróconego ostrosłupa. Są pozbawione ozdób lub dekorowane płaskorzeźbą. Charakterystycznymi elementami tego stylu są podwójne i potrójne okna – biforia, triforia. Jak również półokrągłe łuki lub ich rzędy. Popularne elementy dekoracyjne tego okresu to: gzymsy arkadowe, zdobienia z motywami roślinnymi, geometrycznymi, płaskorzeźby w portalach oraz motywy biblijne. 

2. Styl Gotycki

Ramy czasowe: od ok połowy XIII do początku XVI wieku.

Cechy charakterystyczne: witraż, maswerk, sklepienie krzyżowo-żebrowe, wysokie smukłe okna z ostrym łukiem, wysokie budowle

Najbardziej charakterystyczną cechą  architektury gotyckiej jest jej smukłość i strzelistość. Rozwój konstrukcji szkieletowej doprowadził do znacznego zmniejszenia grubości ścian. Teraz to nie na nich opierał się główny ciężar budowli, a na tzw. przyporach, łukach oporowych i filarach. Dodatkowo nowe sklepienie krzyżowo-żebrowe pozwalało lepiej rozłożyć nacisk. Umożliwiło to zastosowanie okien, charakterystycznie wysokich, smukłych zakończonych ostrym łukiem z maswerkiem(rodzaj zdobienia), w których pojawiły się kolorowe witraże. Budowle poszybowały, stały się znacząco wyższe z wysokościami przekraczającymi 100 metrów.

W okresie gotyku rozwinęły się dwa podstawowe układy przestrzenne kościołów: bazylikowy i halowy. W bryle dominują kierunki pionowe. Ich powtarzalność w bliskim sąsiedztwie, rozczłonkowanie bryły, delikatna dekoracja tworzą budowle ekspresyjne i lekkie. Pojawiają się liczne zdobienia: kwiatony, gargulce,  maswerki, rozety, czołganki, bogato zdobione portale. Artyści chętnie sięgają do rodzimych wzorów, wykorzystując powszechnie znane kształty np. winorośli, bluszczu, liści koniczyny, dębu czy najzwyklejszych polnych kwiatów. Do tej pory pojedyncze drzwi zmieniają się w potrójne, bogato zdobione  z rozetą powyżej. Pojawia się znacznie więcej budynków ceglanych niż w romanizmie. Wraz ze wzrostem roli mieszczaństwa rośnie ilość budynków świeckich np. ratusze, barbakan, mury obronne z krenelażem, arsenały, szpitale i domy.

3. Styl renesansowy

Ramy czasowe: rozpiętość czasowa jest tak duża w różnych krajach, że nie można wyznaczyć dat granicznych.

Cechy charakterystyczne: powrót do tradycji antycznej, okrągłe okna, kopuły, sklepienie żaglaste. Harmonia i ład, boniowanie, symetria, poziomość, w polskim budownictwie attyka.

Cechuje się wzrostem ilości budowli świeckich, a szczególnie pałaców i rezydencji oraz powrotem do tradycji antycznej. Architektura renesansowa rezygnuje z gotyckiego wertykalizmu i strzelistości na rzecz na symetrii, proporcji, harmonii i prostoty – charakterystyczne są kąty proste i koło. W kompozycji budowli przeważają linie poziome co podkreśla łączność z ziemią, wyraża się to poprzez rytmy linii schodów, gzymsów i balustrad. Do łask wracają cechy wyjęte z architektury klasycznej. Ponownie pojawiają się kopuły, półkoliste łuki i boniowanie, występują klasyczne porządki architektoniczne: dorycki, joński, koryncki. Fasada budynku kształtuje się przez kolumny, pilastry, rustykę, boniowanie, ryzality, portyki i przełamane belkowania. W polskiej architekturze renesansu charakterystyczna jest attyka – dekoracyjna, fantazyjna, uformowana w wymyślne kształty wieńczyła frontowe ściany ratusza i kamienic. Wśród założeń centralnych popularne są rozwiązania opierające się o plan krzyża greckiego, kwadratu, koła lub wieloboku. Budowle kryte są zazwyczaj kopułami wspartymi na bębnach albo pendentywach, typowe sklepienia renesansu to sklepienia żaglaste.

4. Style architektoniczne: Manieryzm

Ramy czasowe: Od 1520 do końca XVI wieku.

Cechy charakterystyczne: wielki porządek, podważanie harmonii renesansowej, parodystyczny i patetyczny charakter, manipulacje symetrią i oczekiwaniami.

Manieryzm uważny przez niektórych jako schyłkowa faza renesansu. W okresie manieryzmu architekci eksperymentowali z użyciem form, grając z symetrią, porządkiem i harmonią typową dla architektury renesansowej.  Architektura manierystyczna podważa klasyczne zasady kompozycji i porządku. Podważa również fakt, że do tej pory elementy zdobnicze były podporządkowane elementom konstrukcyjnym i logice. W rezultacie architektura manierystyczna wydaje się zabawna, prawie tak, jakby architekci celowo bawili się oczekiwaniami stawianymi przez architekturę renesansową.  Manieryzm stosowano zniekształcenia, przesadę, dowcip, stylizację, ekspresję oraz skomplikowane układy, mówi się nawet o teatralizacji architektury manierystycznej. W manieryzmie występuje tak zwany Wielki Porządek. Przejawia się on w elewacjach w których wykorzystuje się kolumny, które obejmują więcej niż jedno piętro. Kolumny te, które nie są elementem konstrukcyjnym, nadają budowli patetycznego charakteru. Najbardziej znanym architektem manieryzmu jest Michał Anioł.

5. Barok

Ramy czasowe: Druga połowa XVI wieku do połowy wieku XVIII.

Cechy charakterystyczne: stiuk, dekoracyjność, kwadratura, niekompletne elementy, dramatyczne oświetlenie, dekoracja rzeźbiarska

Architektura barokowa jest wysoce dekoracyjnym i teatralnym stylem. Barok pojawił się we Włoszech pod koniec XVI wieku i stopniowo rozprzestrzenił się po całej Europie, aż do XVIII wieku. Barokowi architekci wzięli podstawowe elementy architektury renesansowej, w tym kopuły i kolumnady, i uczynili je wyższymi, wspanialszymi, bardziej ozdobionymi i bardziej dramatycznymi. Tak jak w manieryzmie wykorzystuje się monumentalizm i wielki porządek. Architekturę barokową wyróżnia dekoracyjność, dynamizm i ruch. Również  wykorzystanie dramatycznego oświetlenia i kwadratura, czyli technika wykorzystująca złudzenia optyczne do symulowania nieistniejących elementów architektonicznych.

Poza złudzeniami można spotkać niekompletne elementy architektoniczne, takie jak fronty z brakującymi sekcjami, powodując scalenie sekcji i dezorientację oka. W architekturze barokowej obramowania drzwi i okien są wyraźnie podkreślone. Bardzo ważną rolę odgrywa dekoracja rzeźbiarska w postaci kartuszy, girland, festonów, a nawet pełnej rzeźby. Ozdobne wykończenia: Freski sufitowe w tego typu architekturze są zwykle na dużą skalę. Jedną z cech wspólnych dla architektury barokowej jest zastosowanie ozdób, tynku lub marmurowego wykończenia, a także bardzo popularnego  materiału jakim był stiuk. Architektura tego okresu korzysta z eliptycznych i owalnych przestrzeni, eliminując kąty proste. Często używane były również skręcone kolumny podkreślające ruch, a wielkie schody stały się centralnymi budowli. We wnętrzach korzysta się z luster, które dają wrażenie głębi i większej przestrzeni, szczególnie w połączeniu z oknami, jak w Sali Lustra w Wersalu. 

6. Rokoko

Ramy czasowe: Od lat 30tych XVIII wieku do końca XVIII w.

Cechy charakterystyczne: wnętrza, asymetria, żartobliwość, dekoracyjność, muszle, zawijasy, krzywe, teatralność, meble

Styl rokokowy wywodzi się z XVIII wiecznej Francji i do pewnego stopnia kontynuuje osiągnięcia baroku(uważany jest za późny barok). Natomiast  istnieją pewne zauważalne różnice między architekturą rokokową i barokową. Jest to przede wszystkim symetria – rokoko podkreślał asymetrię form, podczas gdy barok odwrotnie. Barok był poważniejszy, kładąc nacisk na religię i często charakteryzował się motywami chrześcijańskimi. Natomiast architektura rokokowa była bardziej świecką adaptacją baroku, charakteryzującą się bardziej lekkimi i wesołymi motywami.

Architektura rokokowa była lżejszą, bardziej wdzięczną, a jednocześnie bardziej rozbudowaną wersją architektury barokowej, która była ozdobna i surowa.  Chociaż style były podobne, frywolna i zabawna rokokowa reakcja na sztywność stylu barokowego najpierw objawiła się wystrojem wnętrz i dekoracjami. Wnętrza rokokowe charakteryzują się misternym detalem, misternymi wzorami, serpentynami, asymetrią oraz predyspozycjami do jaśniejszych, pastelowych i złotych palet kolorów. Charakterystyczne są krzywe, zwoje, fale,  motywy roślinne oraz motywy muszli oraz pomieszczenia o owalnym kształcie. Duże znaczenie zyskują też meble. Styl był wysoce teatralny, zaprojektowany, aby imponować i podziwiać od pierwszego wejrzenia. Co istotne rokoko kończy z monumentalizmem baroku na rzecz pewnego rodzaju prywatności i intymności.

7. Klasycyzm

Ramy czasowe: Druga połowa XVIII wieku

Cechy charakterystyczne: symetrię, proporcje, geometrię, struktura, rzetelny powrót do architektury klasycznej, dramatyczne użycie kolumn, greckie porządki

Klasycyzm rozkwitł w latach 1750–1830, a jego stylistyka powstała w opozycji do architektury rokoko i baroku, w której iluzja i nadmierna ornamentyka była uważana za nieprawdziwą. Zakwestionowano także architekturę renesansową. która nie była wierna tradycji antycznej. Okres architektury klasycystycznej przypada na epokę oświecenia, w której rozwinęła się “nowoczesna” archeologia, która pozwoliła znacząco poprawić wiedzę o budownictwie starożytnych. Architektura neoklasyczna kładzie nacisk na symetrię, proporcje, geometrię oraz skupia się na walorach strukturalnych a nie dekoracyjnych. Architektura klasycystyczna charakteryzuje się wielkością, prostotą form geometrycznych i greckim porządkiem (szczególnie doryckim). A także dramatycznym użyciem kolumn i “pustymi”, często długimi(szczególnie fasada) ścianami. W klasycyzmie nie występują kopuły i wieże, za to często występują rzędu kolumn, linie są czyste i eleganckie, ma się wrażenie porządku i wielkości.

8. Historycyzm

Ramy czasowe: XIX wiek

Cechy charakterystyczne: style z przedrostkiem „neo” np. neogotyk, odtwórczość, swobodne naśladowanie minionych epok, brak własnego stylu.

Historycyzm był prądem w XIX wiecznej architekturze, który polegał na naśladowaniu minionych epok kopiując stare style architektoniczne. Stąd zazwyczaj w nazwach jego stylów końcówka “neo”. Jego stylami były neogotyk, neorenesans, neobarok, styl arkadowy, lokalne style np. styl wiślano-bałtycki czy styl nadwiślański, a także style egzotyczne w tym obce. To co można powiedzieć o historycyzmie to, to że nie dążył do stworzenia własnego stylu, a od odtworzenia dawnych stylów co w różnych jego fazach traktowano z różną dawką swobody. Albo można było spotkać elementy nie występujące jednocześnie w konkretnym stylu – był to rodzaj subiektywnej interpretacji albo stosowano tylko dozwolone elementy danego stylu i na na przemian. 

9. Secesja

Ramy czasowe: Od końca XVIII wieku do 1925 roku.

Cechy charakterystyczne: linie krzywe, asymetria, użycie stali i szkła, bogata ornamentyka, dekoracje fasad bez rozwiącań konstrukcyjnych

Secesja powstała w Wiedniu jako ruch artystyczny austriackich artystów – malarzy, rzeźbiarzy i architektów,  pierwszym ich szefem był Gustav Klimt. Ruch rozwijał się w latach 1890–1925 i był sprzeciwem wobec historycyzmowi rozumianym jako zwykłe naśladownictwo.  Używano różnych materiałów, w elewacjach budynków jednocześnie pojawiały się cegła, kamień, masa ceramiczna, a w konstrukcji połączenie stalowych szkieletów fabrycznych ze szkłem.

Cechą charakterystyczną secesyjnych gmachów stała się asymetria. Widoczna nie tylko w bryle budowli, ale także w rozplanowaniu drzwi, okien i elementów zdobniczych. Po raz pierwszy style architektoniczne były próbą stworzenia nowego stylu opartego wyłącznie na podstawie motywacji estetycznej i natchnienia twórcy. Secesja, inaczej zwana Art nouveau, Jugendstil, Modernismo, Sezession wyróżnia się przede wszystkim dekoracją z bogatą, zróżnicowaną ornamentyką, która obejmuje także detale wykończenia budynku, takie jak klamki czy balustrady schodów. Można w niej spotkać linie krzywe podkreślające ruch, oparte na formach roślin i kwiatów. Secesja wywarła silny wpływ na architekturę wnętrz i wzornictwo przemysłowe. Jeżeli  chodzi o budynki to secesja zajmowała się raczej dekoracją fasad niż elementami rozwiązaniami konstrukcyjnymi(np. mieszkania secesyjne pod względem konstrukcyjnym są bardzo typowe).

10. Style architektoniczne: Modernizm

Ramy czasowe: Od końca I wojny światowej do lat 80tych.

Cechy charakterystyczne: najważniejsza jest funkcjonalność, żelbet i stali, brak ozdób, duże okna ustawione w poziome pasy. Ekspresja struktury zamiast ukrywania elementów konstrukcyjnych, Kształty prostokątne, cylindryczne i sześcienne, Kompozycje asymetryczne, Fasady białe lub kremowe.

Przedstawiciele: Le Corbusier, Ludwig Mies van der Rohe

Modernizm  powstał w pierwszej połowie XX wieku i stał się dominujący po II wojnie światowej aż do lat 80, kiedy to stopniowo wyparł go postmodernizm. Jedną z nadrzędnych zasad modernizmu było to, że „forma podąża za funkcją”(form follows function).  Wiązało się to z analitycznym podejściem do funkcji budynków, ściśle racjonalnym wykorzystaniem nowych materiałów(np. żelbet), innowacjami konstrukcyjnymi i eliminacją ornamentów. Modernizm podkreślał funkcję, prostotę i racjonalność oraz tworzył nowe formy ekspresji o nowej estetyce. Ta nowa estetyka zaowocowała budynkami charakteryzującymi się czystymi liniami, prostymi geometrycznymi kształtami, czystymi sześciennymi formami, wstążkowymi oknami, płaskimi dachami oraz funkcjonalnymi, elastycznymi otwartymi przestrzeniami wewnętrznymi z gładkimi odsłoniętymi strukturami. Istniała również koncepcja „Prawdy materiałów”, która utrzymywała, że ​​zamiast ukrywać lub zmieniać naturalny wygląd materiału, powinien on być widoczny i celebrowany. 

Odrzucając ornament i przyjmując minimalizm, modernizm stał się najważniejszym nowym stylem lub filozofią architektury i designu XX wieku. W modernizmie zawierają się takie style architektoniczne, czy moze razcej szkoły jak: bauhaus, art deco, brutalizm, konstruktywizm, ekspresjonizm…

11. Postmodernizm

Ramy czasowe: przełom XX i XXI wieku

Cechy charakterystyczne: najważniejsza jest forma, niearchitektoniczne nawiązania, estetyka campu, asymetria, dekoracyjność.

Architektura postmodernistyczna, to styl architektoniczny, który pojawił się pod koniec lat 60, a jego rozkwit przypada na lata 90-te. Styl ten pojawił się jako reakcja na surowość, formalność i brak różnorodności nowoczesnej architektury modernistycznej. Zamiast modernistycznych doktryn wyrażonych w „mniej znaczy więcej” , „forma podąża za funkcją” oraz doktryny Le Corbusiera, że ​​„dom jest maszyną do życia”, postmodernizm oferował złożoność i sprzeczność.

Architektura postmodernistyczna charakteryzuje się wysoce dekoracyjną, kapryśną i kiczowatą estetyką(estetyka campowa); przede wszystkim odmawia czerpania inspiracji wyłącznie z jednego źródła i często koncentruje się na formie, a nie na  funkcji. Ma również charakter metaforyczny, odnosi się to do projektów konstrukcyjnych opartych na formach niearchitektonicznych. W praktyce postmodernistyczna architektura odeszła od sztywnych formalności modernizmu i zaczęła zawierać odniesienia stylistyczne, które często były zabawne i symboliczne. Robiła to przy użyciu technik takich jak kształt, kolor, rozbicie dużych budynków na kilka różnych struktur i form. Zakrzywione formy, elementy dekoracyjne, asymetrię( budynki skośne, które przechylają się, opierają i wydają się przewracać), jasne kolory niezwiązane ze strukturą lub funkcją budynku. Odrzucając „purytanizm” modernizmu, wezwał do powrotu do ornamentów oraz do gromadzenia cytatów i kolaży zapożyczonych z dawnych stylów.

Źródła zdjęć: Wikimedia Commons. Autorzy: Goldi64, Morburre, Cancre, Robert Pietschmann, Ji-Elle, vadaro, Stephen McCluskey, DerHexer, Taxiarchos228, Oldmanisold, DrMoschi, Magnus Manske, Peter Haas, G.Garitan, Jacques76250, Globus.tut.by, Jawed Karim, Jakub Hałun, Diliff, Myrabella, Gryffindor, A.Savin, sailko, Yellow.Cat , Welleschik, Barbek2, Diego Delso, A58, oPPÁRÉ – Indafotó, moi-même, Bundesarchiv, NonOmnisMoriar, Thomas Ledl, Eclèctica, Thomas Chippendale, Adrian Grycuk, Emilio J. Rodríguez Posada, Beautiful Buildings Pics, Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, Alois Sturm, Gaj777, Andrew Bossi , Steve Cadman, Théophile Steinlen – BAEF9F-mDJvr0A at Google Cultural Institute, Moonik, Pit1233, Raimond Spekking, Yair Haklai, Thomas Ledl, Esther Westerveld, Kmsena, Traveler100 – en, Valueyou, Antinoos, Hjochheim, A.Savin, Gordon Joly , Staib Da Monsta, Marcin Białek, Bobak Ha’Eri, Manfred Brückels, David Iliff.

1. Słoneczniki – Vincent Van Gogh

Słoneczniki to chyba jeden z najczęściej reprodukowanych obrazów van Gogha. Warto jednak zwrócić uwagę, że w istocie jest to nazwa dwóch serii martwych natur holenderskiego malarza. Pierwsza seria, wykonana w Paryżu w 1887 roku, przedstawia kwiaty leżące na ziemi. Druga seria, wykonana rok później w Arles, pokazuje bukiet słoneczników w wazonie. Bardziej rozpoznawalne są właśnie te w wazonie. Vincent van Gogh zaczął go malować latem 1888 roku i kontynuował w następnym roku. Obrazy przedstawiają słoneczniki na wszystkich etapach życia, od pełnego rozkwitu po usychanie. Obrazy uznane są za innowacyjne ze względu na wykorzystanie żółtego spektrum. Częściowo dlatego, że nowo wynalezione pigmenty umożliwiły wprowadzenie nowych kolorów. Jeden z tych obrazów trafił do Paula Gauguina jako wystrój jego nowego mieszkania.

2. Mona Lisa – Leonardo da Vinci

Leonardo Da Vinci namalował ten jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów świata pomiędzy 1503 a 1517 rokiem. Na przestrzeni lat badaczy nękało pytanie kim jest ta tajemnicza kobieta ze swoim słynnym uśmiechem. Teorie są różne: że jest to żona florenckiego kupca Francesco di Bartolomeo del Giocondo (stąd alternatywny tytuł dzieła, La Gioconda); że na portrecie jest matka Leonarda – Cateriną; a nawet że jest to sam Leonardo w wersji drag queen. Obraz można obejrzeć w Luwrze w Paryżu.

3. Dziewczyna z perłą – Jan Vermeer

Obraz ten znamy również pod nazwą Dziewczyna w perłowych kolczykach. Ten słynny obraz holenderskiego malarza Johannesa Vermeera, został przez niego namalowany około 1665 roku. Kolejne nazwy tego obrazu to Mona Lisa północy, lub holenderska Mona Lisa. Nie wiadomo kim jest dziewczyna z obrazu, możliwe że jest to córka artysty. Obraz ten jest tzw. tronie czyli pewnym rodzajem holenderskich obrazów z okresu złotego wieku malarstwa holenderskiego. Obrazy te przedstawiają twarz z przesadzonymi emocjami lub postać(często stereotypową) w stroju. Tronie nie jest niestety zbyt dobrze wyjaśniony. Obraz można oglądać w Królewskiej Galerii Malarstwa w Hadze.

4. Ostatnia wieczerza – Leonardo da Vinci

Ostatnia wieczerza to malowidło ścienne z końca XV wieku autorstwa Leonarda da Vinci. Znajduje się  w refektarzu klasztoru Santa Maria delle Grazie w Mediolanie. Jest to jeden z najbardziej znanych obrazów na świecie, jeden z najbardziej przestudiowanych i zbadanych. Zakłada się, że prace rozpoczęto około 1495 r. Zlecono je w ramach renowacji kościoła i budynków klasztornych patronowi Leonarda, Ludovico Sforzy, księciu Mediolanu. Obraz przedstawia scenę ostatniej wieczerzy Jezusa z uczniami, tak jak opisuje ją Ewangelia Św Jana. Leonardo przedstawił moment w którym uczniowie Jezusa dowiadują się, że jeden z nich go zdradzi. Judasz to druga postać po lewej Jezusa(trzecia głowa) – ta trzymająca sakiewkę.

5. American Gothic – Grant Wood

Obraz Granta Wooda American Gothic z kolekcji Art Institute of Chicago. Obraz ten uznaje się za najbardziej rozpoznawalny amerykański obraz XX wieku. Na obrazie znajduje się dom w stylu neogotyckim oraz ludzie którzy według autora mogliby w nim mieszkać. Czyli farmer i jego córka – stara panna. Modelami była siostra artysty oraz jego dentysta. Kobieta ubrana w fartuch w stylu kolonialnym, a oboje pełnią tradycyjne role, widły mężczyzny symbolizują ciężką pracę, a kwiaty na prawym ramieniu kobiety sugerują domostwo. 

6. Guernica – Pablo Picasso

Guernica jest antywojennym obrazem Pabla Picassa, którego inspiracją było bombardowanie w 1937 r. Zbombardowano baskijskie miasto podczas hiszpańskiej wojny domowej przez niemieckie i włoskie samoloty sprzymierzone z faszystowskim dyktatorem – generałem Francisco Franco. Obraz powstał na zlecenie przeciwników Franco i po raz pierwszy pokazano go na stoisku hiszpańskim Światowych Targów w Paryżu w 1937 roku. Po zamknięciu targów Guernica podróżowała, po czym została wypożyczona Muzeum sztuki nowoczesnej w Nowym Jorku. Jedynym warunkiem było, że powróci do Hiszpanii po przywróceniu demokracji – co miało miejsce w 1981 r. Obraz można zobaczyć w muzeum w Madrycie.

7. Narodziny Wenus – Sandro Botticelli

Dzieło Narodziny Wenus Sandro Botticellego to pierwszy od starożytności obraz w którym występuje niereligijna nagość. Obraz powstał dla dla Lorenza de Medici. Twierdzi się, że postać Bogini Miłości jest wzorowana na niejakiej Simonetcie Cattaneo Vespucci, która podobała się zarówno Lorenzo jak i jego młodszemu bratu Giuliano. Na obrazie Wenus płynie na muszli w stronę brzegu pchana przez wiatry – Zefiry. Na brzegu czeka na nią z płaszczem personifikacja wiosny. W przeciwieństwie do innych artystów renesansu i tendencji epoki do dążenia do jak największego realizmu w malarstwie, Botticelli nie zadbał o zachowanie dokładności i szczegółów w budowie anatomicznej postaci Wenus. Jej szyja jest nienaturalnie długa, a lewy bark jest ustawiony pod nieprawdopodobnym pod względem anatomicznym kątem. Mimo to uchodzi ona za uosobienie kobiecego piękna.

8. Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte  – Georges Seurat

Obraz(1884) Georgesa Seurata, przedstawia Paryż okresu La Belle Epoque, faktycznie przedstawia podmiejską klasę robotniczą daleko poza centrum miasta. Seurat często czynił to środowisko swoim tematem, co różniło się od burżuazyjnych portretów jego impresjonistycznych współczesnych. Seurat nie zgadzał się podejściem Maneta, Moneta i Degasa czyli uchwyceniem chwili, zamiast tego interesowała go ponadczasowość greckich rzeźb. Chciał stworzyć klasyczny krajobraz w nowoczesnej formie. Obraz namalowany jest techniką puentylizmem czyli gęstą siecią różnokolorowych punktów które tworzą obraz. Postacie są zgeometryzowane, pozowane i  silnie stypizowane. Brakuje im mimiki czy indywidualności – są całkowicie sprowadzone do rekwizytów, np. nakryć głowy, akcesoriów itp.

9. Portret małżonków Arnolfinich – Jan van Eyck

Obraz Jana van Eycka z 1434 roku to jedno z najważniejszych dzieł okresu renesansu niderlandzkiego, uważa się go za jeden z pierwszych obrazów olejnych. Podwójny portret, prawdopodobnie przedstawia włoskiego kupca i kobietę, która może być jego oblubienicą. Uchwycony moment to ceremonia składania przysięgi małżeńskiej. Przedmioty na obrazie mają znaczenie symboliczne. Szczególnie ciekawe jest lustro w głębi pokoju, na którym widać małżonków od tyłu a także artystę który ich maluje. Można powiedzieć że był wczesnym projektantem światła, malując realistyczne cienie i światła, także jego wykorzystanie perspektywy budzi zachwyt. Obraz małżeństwa Arnolfinij jest jak obraz, w który można wejść. Obraz można obejrzeć w National Gallery w Londynie.

10. Panny z Avinionu – PAblo Picasso

Obraz Panny z Avignonu z 1907 roku, to jeden z najbardziej znanych obrazów Pabla Picassa. Wbrew swojej nazwie nie przedstawia francuskich dziewczyn, a pięć katalońskich prostytutek z Barcelony. Skąd więc taki dziwny tytuł? Ano stąd, że współczesna Picassowi widownia nie była gotowa na jego nowatorską sztukę. Dodanie do tego kontrowersyjnego tematu tabu -prostytucji, nie pomogłaby mu w niczym. Sam Avignon pochodzi od nazwy ulicy na której rezydowały owe panie. Panny z Avignonu to przykład kubizmu, sylwetki kobiet są zgeometryzowane, a ich twarze przypominają afrykańskie maski(którymi picasso się fascynował). Widać tutaj też porzucenie perspektywy na rzecz płaskiego obrazu w dwóch wymiarach. Obecnie znajduje się w nowojorskim muzeum sztuki nowoczesnej.

11. Syn Człowieczy – René Magritte

Syn człowieczy to obraz belgijskiego surrealisty René Magritte’a z 1964 roku. Magritte namalował swój autoportret w płaszczu z melonikiem i z jabłkiem zasłaniajacym twarz. Za plecami ma niską ściankę, za którą jest morze i pochmurne niebo. Co ciekawe lewe ramię mężczyzny wydaje się wyginać do tyłu w łokciu, widać też fragment oka wyglądającego zza jabłka.

12. Ogród rozkoszy ziemskich – Hieronim Bosh

Jest to fantastyczny tryptyk późno średniowiecznego artysty niderlandzkiego. Namalowany około 1500 roku, obecnie znajduje się w muzeum Prado w Madrycie. Po zamknięciu skrzydeł bocznych ukazuje się obraz ziemi, w górnej lewej części Bosch umieścił wizerunek Boga oraz na obu skrzydłach fragment  z Psalmu – obraz ten przedstawia 3 dzień stworzenia. Wewnątrz na lewym panelu widnieje Chrystus przedstawiający Ewę Adamowi. Prawy przedstawia piekło, a środkowy panel przedstawia upadek ludzkości i zwycięstwo grzechu – Nadzy ludzie wszystkich ras spędzają czas na cielesnych zabawach, igraszkach, jedzeniu i piciu. Ponieważ znane są tylko niektóre szczegóły życia Boscha, interpretacja jego pracy jest trudna, ponieważ jest w dużej mierze oparta na przypuszczeniach. Poszczególne motywy i elementy symboliki mogą być wyjaśnione, ale jak dotąd nie udało się powiązać. Zagadkowe sceny przedstawione na panelach wewnętrznego tryptyku Ogrodu ziemskich rozkoszy były badane przez wielu uczonych, którzy często dochodzili do sprzecznych interpretacji.

13. Stworzenie Adama – Michał Anioł

Fresk Stworzenie Adama Michała Anioła stanowi część sufitu Kaplicy Sykstyńskiej, namalowany około 1511–1512. Ilustruje biblijną narrację o stworzeniu z Księgi Rodzaju, w której Bóg tchnie życie w Adama, pierwszego człowieka. Fresk jest częścią złożonego schematu ikonograficznego i jest chronologicznie czwartym z serii paneli przedstawiających epizody z Księgi Rodzaju. Jest to najbardziej znany z paneli freskowych Kaplicy Sykstyńskiej, o jego sławę jako dzieła sztuki rywalizuje tylko Mona Lisa Leonarda da Vinci. Obraz prawie dotykających się rąk Boga i Adama stał się ikoną ludzkości i jest odtwarzany w niezliczonych imitacjach i parodiach. P.S. Przez pewien czas podejrzewano Michała Anioła o fałszerstwo znanej rzeźby – Grupa Laokoona, najsłynniejsza rzeźba starożytności.

14. Saturn pożerający własne dzieci – Francisco Goya

Saturn pożerający własne dzieci to obraz hiszpańskiego artysty Francisco Goya. Zgodnie z tradycyjną interpretacją obraz przedstawia grecki mit Tytana Kronosa. Kronos w obawie, że jedno z jego dzieci go odbierze mu tron, zjadł je po narodzinach. Dzieło to jest jednym z 14 Czarnych Malowideł, które Goya namalował bezpośrednio na ścianach swojego domu w latach 1819–1823. Obraz przeniesiono na płótno po śmierci Goi po kilkudziesięcioletniej obecności na ścianach jego byłego domu. Obecnie można go oglądać  w Museo del Prado w Madrycie.

15. Krzyk – Edvard Munch

Scream lub Krzyk to popularna nazwa nadana każdej z czterech wersji kompozycji, stworzonej zarówno jako obrazy, jak i pastele. Autorem jest ekspresjonistyczny artysta Edvard Munch, który go namalował w latach 1893–1910. „Fryz życia” to tytuł serii, jaki Munch nadał tym dziełom. Wszystkie z nich pokazują postać z bolesnym wyrazem twarzy na tle burzliwego pomarańczowego nieba. Krajobraz który widać na obrazie to jeden z fiordów w pobliżu Oslo. Jest to dzieło ekspresjonizmu i jeden z najbardziej rozpoznawalnych obrazów wszech czasów, mówi się o nim nawet Mona Lisa naszych czasów. Warianty tych obrazów można zobaczyć w Galerii Narodowej w Oslo, dwa w Muzeum Muncha w Oslo, a ostatni jest w rękach prywatnych.

16. Przysłowia Niderlandzkie – Pieter Bruegel Starszy

Obraz olejny Przysłowia niderlandzkie z 1559 roku autorstwa flamandzkiego artysty Pietera Bruegela Starszego. Obraz przedstawia scenę, w której ludzie,, zwierzęta i przedmioty, przedstawiają ilustracje przysłów i idiomów w lokalnym języku.  Do tej pory udało się zidentyfikować 112 przysłów i idiomów, aczkolwiek może ich być tam więcej. Niestety nie jesteśmy w stanie ich zidentyfikować ze względu na zmiany języka. Motywami przewodnimi w obrazach Bruegla są absurdalność, niegodziwość i głupota ludzi. Oryginalny tytuł obrazu, „Niebieski płaszcz” lub „Szaleństwo świata”, wskazuje, że intencją Bruegla było nie tylko zilustrowanie przysłów, ale raczej skatalogowanie ludzkiej głupoty. Wiele przedstawionych osób pokazuje charakterystyczne, puste rysy, których Bruegel używał do przedstawiania głupców. Obraz Breugla można podziwiać w muzeum w Berlinie. Warto jednak pamiętać, że jego syn Pieter Brueghel Młodszy wykonał przynajmniej 16 kopii tego obrazu.

17. Straż nocna – Rembrandt

Obraz zwany również Wymarszem Strzelców oraz Kompanią Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburgha to obraz z 1642 roku, którego autorem jest holenderski malarz Rembrandt van Rijn. Aktualnie jest eksponowany w Rijksmuseum w Amsterdamie w Holandii jako najbardziej znany obraz w swojej kolekcji. Nocna Straż to znany na całym świecie przykład sztuki barokowej. Nocna Straż jest jednym z najbardziej znanych obrazów Złotego Wieku Malarstwa Holenderskiego. Obraz słynie z trzech rzeczy: jego olbrzymiego rozmiaru (363 cm × 437 cm i waży 337 kg), dramatycznego użycia światła i cienia (tenebrizm) oraz uchwyconego ruchu w czymś, co tradycyjnie byłoby statycznym wojskiem portretem grupowym. W lipcu 2019 r. rozpoczęła się długa i złożona renowacja, która odbywa się publicznie w specjalnie wykonanej szklanej obudowie. Dzieje się to w Rijksmuseum, i jest transmitowana na żywo pod hasłem Operation Night Watch

18. Numer 5 (No 5) 1948 – Jackson Pollock

Ten słynny obraz Jacksona Pollocka z 1948 roku jest charakterystycznym dziełem sztuki, które przedstawia chaos szalejący w Pollocku w czasie malowania. Jest to przykład ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Liczne zawijasy i siatki sprawiają, że jest to niezwykły obraz. Z tych powodów jest to jeden z najdroższych obrazów, jakie kiedykolwiek sprzedał amerykański artysta. Obraz został sprzedany za ogromne 140 milionów dolarów. Technika Pollocka polegała na charakterystycznym kapaniem farbą na płótno i rozpryskiwaniem jej co zwie się  tzw. action painting – malarstwem gestu.

19. Trwałość Pamięci – Salvador Dalí

Trwałość pamięci to obraz Salvadora Dalí z 1931 roku i jest jednym z jego najbardziej rozpoznawalnych dzieł. Po raz pierwszy pokazany w 1932 roku, obraz znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku od 1934 roku, który otrzymał go od anonimowego dawcy. Jest szeroko rozpoznawalny i często przywoływany w kulturze popularnej, choć jest bardziej znany z bardziej opisowych tytułów Miękkie zegary lub Cieknące zegary. Obraz ten uosabia teorię „miękkości” i „twardości” Dalego, która była w tym czasie kluczowa dla jego twórczości. Z czasem pojawiła się interpretacja tego obrazu jako nawiązanie do teori względności Einsteina. Jednak Dali zapytany o to, odpowiedział , że jego inspiracją był topniejący w słońcu camembert a nie teoria względności. Na środku obrazu można zauważyć postać ludzką, abstrakcyjna forma staje się czymś w rodzaju autoportretu, często pojawiającym się w jego twórczości.

20. Wolność wiodąca lud na barykady – Eugène Delacroix

Obraz(1830) Eugene Delacroix przedstawia personifikację wolności, nazywaną przez francuzów Marianne. Marianne łączy różne klasy które się łączą aby szturmować barykadę usianą ciałami poległych towarzyszy. Obraz miał upamiętnić rewolucję lipcową w 1830 r., która obaliła króla Francji Karola X. Łącząc alegorię ze współczesnymi elementami, obraz jest ekscytującym przykładem stylu romantycznego. Obraz zainspirował inne dzieła sztuki i literatury, w tym Statuę Wolności i powieść Victora Hugo Les Misérables.

21. Lekcja anatomii Doktora Tulpa – Rembrandt

Dzieło pt. Lekcja anatomii dr Tulpa to obraz olejny z 1632 roku autorstwa Rembrandta, który aktualnie można zobaczyć w w muzeum Mauritshuis w Hadze.  Obraz przedstawia publiczną sekcję zwłok, która rzeczywiście miała miejsce. Na obrazie kroją złodzieja Adrianna Arisza(Aris Kindt), a sekcję wykonuje doktor Nicolaes Tulp, który był głównymm anatomem Amsterdamskiej Gildii Chirurgów. Co ciekawe postaci zanjdujące się na obrazie to prawdziwi mieszkańcy Amsterdamu którzy zapłacili rembrantowi żeby znaleźć się na tym obrazie. Rembrant otrzymał to zlecenie w wieku 26 lat i było to jego pierwsze duże zlecenie w nowym dla niego Amsterdamie.

22. Kompozycja w czerwieni, błękicie i żółcieni – Piet Mondrian

Ten niewielki obraz(1930) (czterdzieści kilkacentymetrów na czterdzieści kilkacentymetrów) to radykalna czyszczenie formy, koloru i kompozycji do ich podstawowych elementów. Ograniczając swoją paletę do podstawowej triady (czerwonej, żółtej i niebieskiej) oraz czerni i bieli, Mondrian nakładał pigment na płaskie niezmieszane łaty w układzie kwadratów i prostokątów, które były zapowiedzią minimalizmu. Mondarin uważanyjest za jednego z prekursorów abstrakcjonizmu oraz za twórcę neoplastycyzmu.

23. Maja Naga i Maja Ubrana – Francisco Goya 

Są to dwa obrazy nieznanej kobiety, chociaż podejrzewa się że była to kochanka zleceniodawcy obrazu Manuela Godoya. Obrazy namalował hiszpański malarz Francisco Goya i powstały między 1797 a 1800. Co ciekawe słowo maja nie jest tu imieniem – jest to nieudolne tłumacznie z hiszpańskiego i oznacza łądną dziewczynę. Portret nagiej kobiety, wywołały kontrowersje. W Hiszpanii malowanie nagiego ciała, jeżeli nie miało alegorycznego znaczenia lub nie było powiązane z mitologią, było praktycznie zakazane. To sprowadziło na kark Goi świętą inkwizycję i podobno aż do XX wieku naga maja była zasłonięta przez tę ubraną. Co warto zauważyć obraz nagiej dziewczyny goi był jednym z pierwszych przedstawień wlosów łonowych w sztuce zachodu.

24. Znane obrazy: Pocałunek – Gustav Klimt

Pocałunek to obraz olejny pokryty płatkami złota autorstwa Gustava Klimta. Zaliczany jest do nurtu secesji wiedeńskiej(odpowiednik art nouvoux), który powstał w latach 1907–1908. Obraz obecnie znajduje się w muzeum  Österreichische Galerie Belvedere w Wiedniu. Obraz przedstawia parę kochanków na skarpie łąki kwiatowej. Kochankowie odziani w złote szaty zostali uchwyceni w pozie sugerującej zbliżający się pocałunek. Miłość, intymność i seksualność są częstymi tematami występującymi w pracach Gustava Klimta. Uważa się, że Klimt i jego towarzyszka Emilie Flöge byli modelami tego obrazu, ale nie ma n to dowodów.

25. Wielka fala w Kanagawie – Hokusai Katsushika

Obraz Wielka fala to  drzeworyt drukowany japońskiego artysty Hokusaia tworzącego w stylu ukiyo-e. Został opublikowany w latach 1830–1833 w późnym okresie Edo jako pierwszy w serii  „Trzydzieści sześć widoków góry Fuji”. Jest to najbardziej znane dzieło Hokusai i jedno z najlepiej rozpoznawalnych dzieł sztuki japońskiej na świecie. Przedstawia ogromną falę zagrażającą łodziom u wybrzeży prefektury Kanagawa. Odbitki drzeworytu znajdują się w wielu różnych kolekcjach sztuki na całym świecie.

26. Impresja, wschód słońca – Claude Monet

Jest to obraz Clouda Moneta z 1872 roku od którego tytułu wziął swoją nazwę nowey wówczas styl w sztuce czyli impresjonizm. Na obrazie widnieje świt w porce w Hawrze, rodzinnym mieście artysty.  Impresja, wschód słońca znacząco różni się od tradycyjnego malarstwa pejzażowego i klasycznego, wyidealizowanego piękna. Monet był znany ze swoich badań nad światłem i kolorem. Podobnie jak inne znane obrazy Moneta płótno stanowi wspaniały przykład z jego luźnych pociągnięć pędzla, które miały raczej sugerować scenę niż ją odzwierciedlać.

27. Kompozycja VIII – Wassily Kandinsky

Jest to obraz rosyjskiego malarza z 1923 roku, którego uważa się za pioniera sztuki abstrakcyjnej. Jego koncepcja sztuki definiuje trzy rodzaje malarstwa. Wrażenia, improwizacje i kompozycje. Wrażenia oparte są na zewnętrznej rzeczywistości, improwizacje i kompozycje przedstawiają obrazy wyłaniające się z nieświadomości, chociaż kompozycja jest rozwijana z bardziej formalnego punktu widzenia. Kompozycja VIII składa się z różnorodnych geometrycznych kształtów, kolorów, prostych i zakrzywionych linii ustawionych na kremowym tle, który przechodzą w określonych punktach w obszary bladoniebieskie. Użycie okręgów, siatek, prostokątów, półkoli, trójkątów i innych form matematycznych jest zgodne z wiarą malarza w mistyczne właściwości geometrycznych kształtów, a wyświetlane kolory są wybierane ze względu na ich emocjonalny wpływ. Kandinsky, który fascynował się kolorami od najmłodszych lat i uważał, że mają one właściwości transcendentalne. Chciał zbadać związek między dźwiękiem a kolorem, który pozwoliłby malarzowi stworzyć dzieło w podobny sposób, jak muzyk komponuje piosenkę. Obecnie obraz jest wystawiany w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku.

28. Tratwa Meduzy – Théodore Géricault

Historia obrazu  zaczyna się od zatonięcia w 1818 roku francuskiego okrętu wojennego u wybrzeży Afryki, w wyniku którego 147 żeglarzy dryfuje na pospiesznie zbudowanej tratwie. Z tej liczby tylko 15 pozostało po 13-dniowej ciężkiej próbie na morzu, która obejmowała przypadki kanibalizmu wśród zdesperowanych mężczyzn. Na bazie tych prawdziwych wydarzeń powstał ten słynny obraz francuskiego malarza romantycznego Théodore Géricault wyróżniający się dramatyczną piramidalną kompozycją. Malarz uchwycił moment, w którym wychudzona załoga tratwy dostrzega statek ratunkowy. Géricault podszedł do malowanie jak reporter śledczy, przeprowadzając wywiady z ocalałymi i przeprowadzając liczne szczegółowe badania na podstawie ich zeznań. Obraz ten jest ikoną francuskiego malarstwa romantycznego.

29. Burza na Jeziorze Galilejskim – Rembrandt

Burza na Jeziorze Galilejskim to dzieło sztuki namalowane w 1633 roku przez holenderskiego malarza Złotego Wieku Malarstwa Holenderskiego Rembrandta van Rijna. Przez bardzo długi czas był wystawiany w Isabella Stewart Gardner Museum w Bostonie. Niestety w 1990 r. Dwóch złodziei włamało się do muzeum i ukradło go 12 innymi dziełami sztuki. Niestety do tej pory nie udało się go odzyskać.. Kradzież ta jest nadal uważana za jedną z największych kradzieży dzieł sztuki w historii USA. Obraz przedstawia Jezusa uspokajającego burzę na Morzu Galilejskim, tak jak opisano to w czwartym rozdziale Ewangelii Marka. Rembrandt namalował najbardziej dramatyczny wątek tego wydarzenia, morski sztorm i unoszona wysokimi falami łódź, którą płynął Jezus z uczniami. To jedyny krajobraz morski Rembrandta. 

30. Dama z Gronostajem – da Vinci

Znane obrazy w skali światowej, które znajdują się w Polsce są nieliczne. Bezsprzecznie należy do nich Dama z gronostajem nazywana również damą z łasiczką to obraz Leonarda da Vinci z około 1489–1490 roku. Jest to portret Cecilii Gallerani, kochanki Ludovico Sforzy, księcia Mediolanu. Obraz jest jednym z czterech portretów kobiet namalowanych przez Leonarda. Pozostałe to Mona Lisa, portret Ginevry de 'Benci i La belle ferronnière. Obecnie znajduje się na Zamku Królewskim na Wawelu.  Jest jednym z najcenniejszych muzealiów i jedynym dziełem Leonarda da Vinci w Polsce.

31. Gwiaździsta noc – Vincent van Gogh

Obraz Gwiaździsta noc to olej na płótnie autorstwa holenderskiego postimpresjonistycznego malarza Vincenta van Gogha. Namalowany w czerwcu 1889 r. obrazuje widok z okna wychodzącego na wschód pokoju szpitalnego malarza w Saint-Rémy-de-Provence. Mieszkał tam po tym jak odciął sobie ucho. Widok ten, Van Gogh namalował wielokrotnie w wielu wariantach, prawdopodobnie około 21 razy. Van Gogh malował widok o różnych porach dnia i przy różnych warunkach pogodowych, w tym o wschodzie słońca, wschodzie księżyca, dniach nasłonecznionych, pochmurnych, wietrznych i jednego dnia z deszczem. Jednym z takich wariantów jest właśnie gwiaździsta noc. Od 1941 roku znajduje się w stałej kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku.

32. Autoportret – Vincent van Gogh

Vincent van Gogh namalował w ciągu swego życia 38 autoportretów, które były ważną częścią jego twórczości jako malarza. Najprawdopodobniej autoportrety van Gogha przedstawiają twarz, która pojawiła się w lustrze, w którym odtwarzał swoją twarz, tj. jego prawa strona na zdjęciu jest w rzeczywistości lewą stroną jego twarzy. Malowanie portretów było sposobem zarabiania pieniędzy i rozwoju swoich umiejętności artystycznych. Kiedy zaczął malować pierwsze portrety, jako modele posłużyli mu chłopi. Później przestawił się na malowanie pejzaży i kwiatów, przede wszystkim dlatego, że nie był w stanie zapłacić modelom. Właśnie dlatego zaczął malować siebie samego. Ustawiczny brak pieniędzy był też powodem malowania autoportretów również i w latach następnych.

33. Szkoła Ateńska – Raphael Santi

Szkoła ateńska to fresk włoskiego renesansowego artysty Rafaela. Rafael namalował go między 1509 a 1511 r. w ramach zlecenia  na dekorację pomieszczeń w Pałacu Apostolskim w Watykanie. Sala w której znajduje się fresk była pierwszą z malowanych sal, a Szkoła Ateńska, reprezentująca filozofię, była prawdopodobnie trzecim obrazem, który ma być tam ukończony, po La Disputa (teologia) na przeciwległej ścianie, i Parnassus (literatura) . Obraz od dawna postrzegamy jako arcydzieło Rafaela i idealne ucieleśnienie klasycznego ducha renesansu.

34. Znane obrazy: Bachus i Ariadna – Tycjan

Bachus i Ariadna to obraz olejny Tycjana namalowany w latach 1522 -1523. Jest to jeden z cyklu obrazów o tematyce mitologicznej namalowany dla Alfonsa I d’Este, księcia Ferrary do jego pałacu ozdobionego obrazami opartymi na tekstach klasycznych. Na obrazie widać po lewej Ariadnę pozostawioną na wyspie Naksos przez jej kochanka Tezeusza, którego statek płynie w skrajnej lewej części. Na brzegu dostrzega ją bóg Bachus, który prowadzi procesję biesiadników w rydwanie ciągniętym przez dwa gepardy. Bachus jest przedstawiany w powietrzu, gdy wyskakuje z rydwanu, aby chronić Ariadnę przed tymi bestiami. Na niebie nad postacią Ariadny znajduje się gwiazdozbiór gwiazdy Corona Borealis. Obraz, uważany za jedno z największych dzieł Tycjana, obecnie wisi w National Gallery w Londynie.

35. Biały środek (żółty, różowy, lawendowy) – Mark Rothko

Jest abstrakcyjnym obrazem Marka Rothko ukończonym w 1950 r. Biały środek jest częścią charakterystycznego dla Rothko stylu wielopostaciowego: kilka bloków warstwowych, uzupełniających się kolorów na dużym płótnie. Obraz ten jest przedstawicielem amerykańskiego stylu szkoły nowojorskiej zwanym Color field painting. Pracę sprzedano w maju 2007 r. królewskiej rodzinie Kataru za 72,84 mln USD.

10. Listy do M – ponad 3 mln widzów

Jest to kolejna część serii, tym razem w reżyserii Tomasza Koneckiego, autora między innymi Lejdis, Testosteronu i Ciała. Jest to komedia romantyczna rozgrywająca się w święta z plejadą popularnych polskich aktorów. Na filmwebie kreacja ma aktualnie 6,3 gwiazdki(ponad 4700 głosów), a film obejrzało do tej pory ponad 3 miliony polaków. Producentem Listów d M jest TVN.

9. Shrek trzeci – 3,3 mln widzów w Polsce

Shrek trzeci to kolejna część serii, która miała swoją premierę w  2007 roku, zarobiła 799 milionów dolarów na świecie i została nominowana do wielu nagród. Żeby film mógł zostać wyświetlony potrzeba było ponad 130 000 klatek, około 4500 kostiumów do scen zbiorowych, a rodzinom animatorów podczas produkcji urodziło się 28 dzieci.

8. Shrek 2 – 3,39 milionów widzów w Polsce

Shrek 2 to sequel z 2004 roku i jeden z najlepiej zarabiających filmów animowanych, bo znajduje się w pierwszej dwudziestce i wygenerował na świecie 919 838 758 dolarów. Był nominowany do złotej palmy, a także do Oscarów w kategoriach: najlepszy film animowany i najlepsza piosenka. Film obejrzało 3,39 milionów widzów w Polsce.

7. Pasja – 4 milionów Widzów w Polsce

Film Mela Gibsona z 2004 roku uznawany jest za jeden z najbardziej kontrowersyjnych filmów wszech-czasów – byli tacy, którzy uznawali go za film antysemicki, za film zbyt brutalny, ale także za wybitnie katolicki. Co ciekawe Gibson sfinansował go z własnych środków, bo nikt nie chciał podjąć się produkcji i dystrybucji tak kontrowersyjnego filmu i to w dwóch wymarłych językach(łacina i aramejski) do których nie miało być nawet napisów. Pasja Mela Gibsona kosztowała 30 milionów dolarów plus 15 milionów na marketing, a zarobiła ponad 600 milionów na całym świecie. W filmie widać dłoń Gibsona przebijającą gwoździe do krzyża. W Polsce film obejrzało 3,4 miliona ludzi.

6. Titanic, reż. James Cameron  – 3,5 mln widzów w Polsce

Koszt produkcji i promocji  filmu Titanic wyniósł 200 milionów dolarów i przekroczył o 65 mln planowany budżet. Film Jamsa Camerona kosztował około 50 mln więcej niż oryginalny statek z 1912 roku, którego budowa pochłonęła wówczas 7,5 mln dolarów. Współcześnie równałoby się to około 120-150 milionom dolarów. Titanic był filmem bardzo popularnym i wyjątkowo długo gościł w kinach, współcześnie nawet największe hity nie są na ekranach tak długo jak on – był tak popularny, że dystrybutor musiał wysyłać dodatkowe taśmy, bo poprzednie były już tak zjechane, że nie nadawały się do użycia. W Polsce film obejrzało ponad 3,5 miliona widzów.

5. Avatar – 3,6 mln widzów w Polsce

Najdroższy film w historii kina, bo kosztował aż 425 miliony dolarów włączając w to budżet marketingowy. Wytwórnia miała co do niego obawy i reżyser James Cameron miał zrezygnować ze swojego wynagrodzenia jeżeli film okaże się klapą. Tymczasem Avatar okazał się jednym z najlepiej zarabiających filmów wszech-czasów. Film był nominowany do Oscara w 9 kategoriach, z czego otrzymał trzy: za najlepsze zdjęcia, scenografię i efekty specjalne, które stanowiły 60% wszystkiego co można zobaczyć na ekranie. Film kręcono aż 4 lata, a na jego potrzeby lingwista dr Paul R. Frommer wymyślił nowy język – Na’vi. Według miejskiej legendy reżyser miał trzymać gwoździarkę na planie i użyć jej jeżeli komuś na zadzwoniłby telefon komórkowy. W Polsce obejrzało go ponad 3,6 miliona widzów.

4. Quo Vadis, reż. Jerzy Kawalerowicz – 4,4 mln widzów

Film w reżyserii Jerzego Kawalerowicza z 2001, a jednocześnie najdroższy polski film w historii, bo kosztował aż 18 milionów dolarów. W filmie wystąpiło 1700 statystów, a na planie pojawiło się 50 zwierząt w tym 15 lwów. Zdjęcia zajęły pół roku, a montaż 5 miesięcy lub jak podają inne źródła ok 1200 godzin pracy. Quo vadis było zgłoszone jako kandydat do Oscara w kategorii film nieangielskojęzyczny, ale nie otrzymał nominacji. W Polsce zobaczyło go 4,4 miliona widzów.

3. Kler, reż. Wojciech Smarzowski – 5,1 mln widzów

Kler Wojtka Smarzowskiego to jeden z najgłośniejszych filmów ostatnich czasów, a także jeden z najchętniej oglądanych i kontrowersyjnych. Na festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni  „Kler” otrzymał najdłuższy aplauz, który powinien dostać nagrodę Złotego Klakiera. Dyrektor radia, które przyznaje nagrodę zdecydował, że w tym roku nie nagrodzi żadnego filmu, powołując się na pretekst jako „niemożność obiektywnej oceny dokładności badania”.  Budżet filmu roboczo zatytułowanego “Głęboka taca” wyniósł około 10 milionów złotych i od samych początków swojego powstawania był konsultowany z przedstawicielami kościoła. W Polsce kler zobaczyło ponad 5 milionów widzów.

2. Pan Tadeusz, reż. Andrzej Wajda – 6 mln widzów

Pan Tadeusz w reżyserii Andrzej Wajdy miał swoją premierę 22 października 1999, a więc w 200 rocznicę urodzin Adama Mickiewicza. Film obejrzało ponad 6 milionów widzów, z czego pewnie sporą częścią były szkoły, które oglądały film w ramach obowiązujących lektur. Podobno o rolę Zosi walczyło 1700 aktorek, a kaskadera w stroju niedźwiedzia pies który się zerwał ze smyczy próbował ugryźć w jądra. Na szczęście niedźwiedź był prawdziwym kaskaderem i miał tylko poharataną rękę, którą się zasłonił.

1. Ogniem i mieczem, reż. Jerzy Hoffman – 7,1 mln widzów

Ogniem i Mieczem to polski film o największej oglądalności po 89 roku. Jest to ekranizacja trylogii noblisty Henryka Sienkiewicza nagrana w odwrotnej kolejności(ostatni film jest pierwszą książką). Film miał duży jak na polskie warunki budżet, bo aż 8 milionów dolarów, wykorzystano 130 kilometrów taśmy filmowej, a efekty specjalne robiła ta sama firma co w Terminatorze 2 i Braveheart. Film Jerzego Hoffmana obejrzał ponad 7,1 widzów.