Anatomia człowieka – czyli jak działa organizm ludzki

Człowiek jest najbardziej skomplikowanym organizmem żywym chodzącym po Ziemi. Poznanie funkcjonowania ciała człowieka to bardzo trudne działanie, a najmądrzejsi tego świata próbują rozgryźć ten skomplikowany twór od zarania dziejów. Nauką trudniącą się w rozwiązywaniu zagadek ludzkiego organizmu jest anatomia człowieka. Czym dokładnie jest ta gałąź nauki?

Skąd wzięła się anatomia człowieka?

Organizm człowieka od zarania dziejów interesował ludzi. Anatomia człowieka ma bierze swój początek na ok. VI-V wiek przed naszą erą, a za ojca anatomii uznaje się Alkmeona z Krotonu. Był uczonym, który napisał pierwszą książkę poświęconą anatomii, w której odkrył połączenia nerwowe pomiędzy okiem, uchem i mózgiem. Wraz z biegiem czasu ludzie zaczęli próbować rozwiązywać pierwsze schorzenia, a za ojca medycyny uznaje się Hipokratesa z Kos, którego nie trzeba przedstawiać nikomu. Wraz z rozwojem ludzi, rozwijała się również anatomia człowieka. Mówi się, że początki anatomii porównawczej, embriologii oraz zoologii są dziełem Arystotelesa.

Czasy starożytne to okres kiedy kwitła praktycznie każda dziedzina nauki. W III wieku przed naszą erą, Herofilos i Erazistratos przewidzieli istnienie naczyń włosowatych (poza licznymi innymi dokonaniami i traktatami). Pewien kryzys rozwoju anatomii nastał w średniowieczu, ze względu na znaczne przywiązanie ludzi do religii i zaniechanie zainteresowania ludzkim ciałem. Kolejne znaczne kroki w ten dziedzinie miały miejsce w XIV wieku, kiedy to rozpoczęły się pierwsze publiczne sekcje zwłok, anatomia człowieka jako nauka zaczęła rozkwitać.

Kolejne epoki przynoszą rozwój dziedziny anatomii. Szczególnym dziełem jest Człowiek Witruwiański Leonardo Da Vinci przedstawiający nagiego mężczyznę w dwóch pozycjach, wpisanego w okrąg i kwadrat. Jest to niejako hołd oddany zainteresowaniu ludzkim organizmem i powrotu do studiowania tego, co dla ludzi powinno być najważniejsze – funkcjonowania ludzkiego ciała. Kolejne lata dają nowe odkrycia w anatomii. W XVII wieku zostało odkryte krążenie krwi, a na przełomie XVIII i XIX wieku powstaje pierwszy odłam anatomii, czyli anatomia porównawcza.

Rodzaje anatomii

Wraz z czasem wielu badaczy cechowało się innym podejście do badania ludzkiego ciała. Z tego powodu, powstało wiele różnych typów anatomii. Jednym z nich jest anatomia opisowa, która jest zwana również anatomią klasyczną. Jest to podejście, którego podstawą jest opisywanie działania poszczególnych narządów oraz układów organizmu człowieka. Ten typ anatomii jest związany z histologią, cytologią oraz fizjologią i posiada całościowe podejście do tematu anatomii. Coraz większą uwagę przywiązuje się do fizjologii, gdyż istnieje widoczny związek pomiędzy funkcjonowaniem układu ruchowego człowieka, a jego pozostałymi tkankami. Ruch ma znaczenie i widać to coraz wyraźniej. Anatomia człowieka zajmuje się również praczłowiekiem tj. bada anatomię różnych gatunków człowieka z których wyewoluował homo sapiens.

Anatomia prawidłowa

Podstawową nauką o organizmie człowieka jest anatomia prawidłowa. Opiera się na badaniu osobników, które są pozbawione jakichkolwiek schorzeń. Mówiąc ściślej, jej celem jest poznanie funkcjonowanie normalnego, zdrowego organizmu ludzkiego. W tym celu wykorzystuje się szeroko zakrojone badania na dużych grupach ludzi niecierpiących na jakiekolwiek schorzenia, ale jednocześnie tak różnych aby przedstawiali różne klasy społeczne i style życia. W ten sposób można poznać jak powinien funkcjonować dany system organizmu ludzkiego.

Anatomia patologiczna

Anatomia patologiczna jest z kolei jej zaprzeczeniem. Głównym materiałem naukowym są osoby chore, a cała dziedzina skupia się na zmianach powstających na skutek schorzeń. Dzięki temu, można rozpoznać wadliwe funkcjonowanie poszczególnych narządów, a tym samym skupić się na metodach leczenia.

Anatomia mikroskopowa

Anatomia mikroskopowa skupia się mniej więcej na tym samym, co anatomia prawidłowa, jednak w tym przypadku narzędziem poznawczym nie jest nieuzbrojone oko, a jakiś rodzaj mikroskopu. Wykorzystywane są urządzenia oparte na technologii świetlnej jak i elektronowej. Głównym czynnikiem decydującym o wykorzystanym narzędziu jest typ badanej struktury. Najmniejsze elementy ludzkiego ciała, komórki, bada się z wykorzystaniem najbardziej precyzyjnych mikroskopów elektronowych.

Niestety wraz z rozwojem cywilizacji rośnie ilość osób cierpiących na bardzo poważne schorzenia, w tym nowotwory. W celu badania tkanek człowieka korzystając z najnowszych technologii, w tym kontrastów i tomografii komputerowej, powstał nowy typ nauki o organizmie człowieka czyli anatomia radiologiczna. Jest szczególnie istotna w przypadku identyfikacji i poznawania schorzeń związanych z nowotworami i w niedalekiej przyszłości może być jedną z najistotniejszych dziedzin nauki.

Anatomia topograficzna

Anatomia topograficzna zajmuje się z kolei położeniem narządów wewnątrz ciała człowieka i ich wzajemnym oddziaływaniu. Jest to jedna z najważniejszych dziedzin w przypadku chirurgii. Wszelkie zabiegi wykonywane przez lekarzy tej specjalizacji są oparte na wiedzy dotyczącej położenia poszczególnych narządów względem siebie. Podobne zastosowanie ma anatomia plastyczna, które z kolei zajmuje się badaniem kształtów wewnętrznych oraz zewnętrznych poszczególnych narządów, wraz z analizą ich proporcji.

Fizjoterapeuci najczęściej wykorzystują wiedzę z zakresu anatomii funkcjonalnej, której celem jest poznanie działania poszczególnych narządów, szczególnie narządu ruchu. Jest to jednak znacznie szersza dziedzina nauki gdyż skupia się zarówno na stawach jak i naczyniach krwionośnych oraz nerwowych.

Układy narządów w ludzkim ciele

Anatomia człowieka jest dziedziną badającą różnorodne układy narządów ludzkiego organizmu. Spośród nich, wyróżnić można szczególne okręgi zainteresowania.

Układ ruchu

Jednym z najważniejszych jest układ ruchu. Jego funkcją jest utrzymanie odpowiedniej postawy ciała człowieka oraz możliwość poruszania kończynami. W jego skład wchodzi układ szkieletowy oraz wszelkie mięśnie i więzadła. Układ ten tworzy bardzo złożony system dźwigni, dzięki któremu człowiek może zmieniać położenie swojego ciała oraz poszczególnych kończyn względem siebie. Układ ten może być rozwijany poprzez regularne obciążanie (wszelkie ćwiczenia fizyczne).

Układ pokarmowy

Jednym z najważniejszych układów w organizmie człowieka jest układ pokarmowy. Dzięki niemu możliwe jest przyswajanie niezbędnych do funkcjonowania organizmu substancji chemicznych. Dla wielu ludzi pożywienie stanowi jedynie czynność mającą na celu zaspokojenie głodu. Prawda jest jednak zupełnie inna. Poprzez regularne dostarczanie wymaganych wartości odżywczych można regulować wszelkie procesy chemiczne zachodzące w organizmie ludzkim. Tym samym, układ pokarmowy jest nazywany drugim mózgiem ze względu na jego wpływ na całość ciała człowieka. Jest to niezwykle skomplikowany i ważny dla ludzi zestaw narządów, który wymaga dalszego badania w celu lepszego poznania poszczególnych funkcji.

Układ krążenia

Układ krążenia to system składający się z serca pompującego krew oraz zestawu naczyń krwionośnych oraz układu limfatycznego. Naczynia krwionośne dzielą się na żyły, tętnice oraz włosowate naczynia krwionośne. Krew wypływ z serca poprzez tętnice (gdzie występuje bardzo wysokie ciśnienie) do żył i naczyń włosowatych. Rozróżnia się bogaty w tlen krwiobieg duży, krwiobieg mały oraz układ wrotny wątroby. Układ limfatyczny jest z kolei zbudowany z naczyń i przewodów wewnątrz których przepływa limfa wytwarzania ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach.

Układ oddechowy

Układ oddechowy jest kolejnym bardzo istotnym zestawem narządów w organizmie człowieka. Dzięki niemu, można dostarczyć tlen do wszystkich komórek ludzkiego ciała. Układ oddechowy składa się z dróg oddechowych oraz płuc. Drogi oddechowe dzielą się na górne i dolne. W skład górnych dróg wchodzi jama nosowa z gardłem i krtanią. Dolne drogi oddechowe to z kolei tchawica i oskrzela.

Układ endokrynny

Układ endokrynny składa się z szeregu narządów odpowiedzialnych za wytwarzanie hormonów. Jest to bardzo szeroka grupa, której narządy można znaleźć dosłownie od stóp do głów. W skład układu endokrynnego wchodzą:

1. Podwzgórze.
2. Przysadka mózgowa.
3. Szyszynka.
4. Tarczyca.
5. Przytarczyce.
6. Grasica.
7. Trzustka.
8. Nadnercza.
9. Jądra.
10. Jajniki.

Ten skomplikowany układ pełni bardzo istotną rolę, ponieważ równowaga hormonalna jest podstawą do zachowania zdrowia przez jak najdłuższy czas. Wszelka nierównowaga hormonalna może prowadzić do poważnych schorzeń.

[schemat z narządami hormonalnymi].

Układ immunologiczny

Układ immunologiczny stanowi barierę ludzkiego organizmu przeciwko wszelkim bakteriom i wirusom. Odpowiednie funkcjonowanie układu odpornościowego może przeciwdziałać wszelkim chorobom, a szczególnie schorzeniom autoimmunologicznym. W skład układu immunologicznego wchodzą narządy limfatyczne, naczynia chłonne, komórki immunologiczne i przeciwciała.

Układ nerwowy

Układ nerwowy to jeden z najważniejszych, a na pewno najbardziej złożony, układ w ludzkim organizmie. Wystarczy powiedzieć, że w jego skład wchodzi mózg, czyli najbardziej tajemniczy ludzki organ, którego całkowite poznanie jest jeszcze odległym marzeniem naukowców. Poza nim, w skład układu nerwowego wchodzi sieć neuronów, które łącznie mają długość 160.000 kilometrów.

Układ moczowy

Układ moczowy pozwala na usuwanie wielu niepotrzebnych oraz niebezpiecznych związków z organizmu człowieka. Składa się z nerek, układów moczowych, pęcherza oraz cewki moczowej. Wszelki substancje przechodzą przez nerki, które mają funkcję filtrowania. Następnie, produkty uboczne przemiany materii wraz z zanieczyszczeniami są wydalane wraz z moczem.

Układ płciowy

Układ płciowy służy do wytwarzania poszczególnych komórek płciowych, żeńskich i męskich. Jego głównym celem są możliwości rozrodcze gatunku ludzkiego. Ponadto, elementy układów płciowych mają również zastosowanie jako układ endokrynny (jądra i jajniki).

Najważniejsze organy organizmu ludzkiego

Do najważniejszych organów ludzkiego organizmu zalicza się:

• serce, czyli centralny narząd układu krwionośnego, zazwyczaj otoczony jest osierdziem.
• mózg, najbardziej złożony organ w ciele człowieka, służy jako centrum układu nerwowego.
• nerki, jest to narząd układu moczowo-płciowego, który pełni rolę wydalniczą i regulacyjną,
  -wątroba, jest to wielofunkcyjny gruczoł, który jest częścią układu pokarmowego.
• płuca, jest to narząd oddechowy, służący do wymiany gazowej.