23 parki Narodowe w Polsce

Polska jest niezwykle atrakcyjnym krajem pod względem przyrodniczym, o czym może świadczyć chociażby liczba parków narodowych, których mamy aż 23. Dzięki takim obszarom chronionym jest szansa na to, że przyroda ożywiona i nieożywiona w tych wyznaczonych, niezwykle cennych miejscach, nie ulegnie zmianie pod wpływem działań ludzkich. Czy to znaczy na terenach parków narodowych w Polsce nie można przebywać? Otóż, nie. Jak najbardziej można je zwiedzać, bowiem są w nich wyznaczone specjalne ścieżki do turystki pieszej, rowerowej, a czasem nawet konnej. Poznajmy zatem nieco bliżej wszystkie Parki Narodowe w Polsce

Babiogórski Park Narodowy

Wszystkie parki narodowe w Polsce mają swoje ciekawe, ściśle powiązane z nimi symbole. Nie inaczej jest w przypadku Babiogórskiego parku, który rozłożył się w na terenie Beskidów Zachodnich, na sporym obszarze 3400 ha. Jednakże babiogórski park jest jednym z dwóch, które za swe godło obrały przedstawicieli świata roślinnego. Symbolem jest występujący lokalnie, unikatowy nawet na skalę europejską, okrzyn jeleni. Park z Beskidu żywieckiego powołano do życia w roku 1954, w celu ochrony przyrody masywu Babiej Góry i okolicznych terenów.

Dzięki rozległym kompleksom leśnym w Beskidach Zachodnich, które nie uległy w ostatnich dekadach zbytniemu wyniszczeniu na terenie Babiogórskiego Parku Narodowego spotkamy kilka pięter górskiej roślinności, w tym: regiel dolny i górny z lasami bukowymi i świerkowymi, przejściowe piętro (bujniejszej niż w Tatrach) kosodrzewiny oraz niewielki obszar piętra alpejskiego. W bujnych lasach obok okrzyna jeleniego znajdują się skupiska czosnku niedźwiedziego, rzadkiej tocji karpackiej, rogownicy alpejskiej, turzyc i tojadów.

W związku z gęstością lasów stale znajdują się tu legowiska wilków, niedźwiedzi, tchórzy, kun leśnych, rysiów i lisów, a zbite poszycie leśne daje ochronę ogromnej ilości gryzoni (myszy, nornice, ryjówki, wiewiórki) i owadów. Jeśli chodzi świat ptaków, najciekawsze są najwyższe partie Babiej Góry. Obok kruka, który upodobał sobie ten masyw, gniazdują tam drapieżne: puchacze, sowy uszate oraz myszołowy, jastrzębie i krogulce. Najwyżej pojawiają się jednak dwa gatunki alpejskie – płochacz halny i siewierniak. Różnorodność w drzewostanie w niższych partiach przyciąga kilkanaście gatunków dzięciołów, co jest ewenementem, nawet jak na parki narodowe w Polsce.

Oprócz Głównego Szlaku Beskidzkiego, przez pasmo Babiej Góry przebiega jeszcze kilka ważniejszych szlaków turystycznych, a do tego mamy jeszcze ciekawe szlaki prowadzące na szczyt ze strony słowackiej Orawy. Przejścia szlakami będą wyjątkowym przeżyciem, bowiem Królowa Beskidów oprócz dwóch „oficjalnych” wierzchołków ma kilkanaście pomniejszych wierzchołków i grzbietów, o malowniczych przełęczach, nie wspominając. Co ciekawe, na terenie parku znajduje się Zawoja, uznawana za najdłuższą wieś w Polsce. Nazywana przez Słowaków „kapryśną panią” – Babia Góra potrafi oprócz pięknych widoków dostarczyć także i kłopotów – śnieżne wichury i zagrożenie lawinowe, mają tam częstokroć siłę nie mniejszą, niż te w Tatrach.

Białowieski Park Narodowy

Ten położony w północno-wschodniej części Polski, w województwie podlaskim Park Narodowy, którego symbolem jest największy ssak lądowy Europy – żubr, pod oficjalną nazwą funkcjonuje od roku 1947. Natomiast początki jego istnienia datuje się na rok 1921 – wówczas część obecnego obszaru Parku nazywana była „Rezerwatem”.

Białowieski Park Narodowy zajmuje powierzchnię 10 517,27 ha, w tym ok. 17 % polskiej części Puszczy Białowieskiej. Jego „zadaniem” jest m.in. ochrona najlepiej zachowanych fragmentów Puszczy Białowieskiej, gdzie mieści się ostatni, na niżu Europy, las naturalny, o charakterze pierwotnym.

W Parku tym występuje niezwykłe bogata różnorodność roślinna, do której należy zaliczyć m.in.: 809 gatunków roślin naczyniowych, ok. 3 tys. gatunków roślin zarodnikowych oraz grzybów, a także 283 gatunków porostów i ok. 200 gatunków mchów. Tereny te obfitują również w zwierzynę. Znajdziemy tutaj: ok. 8 tys. gatunków bezkręgowców, 120 gatunków ptaków lęgowych (np. dzięcioła trójpalczastego i białogrzbietego czy sóweczkę) i do tego 52 gatunki ssaków (w tym tego najbardziej kojarzonego z Puszczą Białowieską – żubra).

Warto przy tym zwrócić uwagę, iż jest to jedyny jedynym polskim obiektem przyrodniczym wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Biebrzański Park Narodowy

Biebrzański Park Narodowy, który został utworzony w 1993 r., jest największym spośród wszystkich 23 Polskich Parków Narodowych – jego powierzchnia wynosi 59 223 ha, zaś otulina – 66 824 ha. Jest długi na ok. 100 km i szeroki – od 1,5 do ponad 20 km.

Ten Park Narodowy, leżący na terenie 5 powiatów, w obrębie 14 gmin, powstał dla ochrony największych w Europie Zachodniej i Środkowej, naturalnych kompleksów torfowisk niskich. Jest to z zresztą jeden z najlepiej zachowanych w Europie obszarów podmokłych nizinnych, bagiennych dolin rzecznych, co jest „zasługą” polskiej Amazonki – Biebrzy.

Co ciekawe, Dolina Biebrzy na prawie całej swej długości zachowała naturalny charakter, a dzięki temu również niezwykłe bogactwo flory i fauny. I tak, znajdziemy tutaj ok. 270 gatunków ptaków, w tym 180 lęgów odbywa nad Biebrzą. Bagna Biebrzańskie znane są wśród miłośników ptaków, a podziwiać można choćby rybitwy białoskrzydłe, orliki grubodziobe (około 20 par nad Biebrzą), dubelty, podróżniczki czy wodniczki.

Żyje tutaj również 48 gatunków ssaków, w tym ok. 700 łosi (Biebrzański Park Narodowy to ostoja łosi), 3 rodzin wilków oraz bobry i wydry. Ponadto 5 gatunków gadów i 12 gatunków płazów, w tym ropucha paskówka. Warto przy tym nadmienić, że Biebrzański Park Narodowy jest jednym z najbogatszych regionów Polski pod względem liczby gatunków motyli.

Bieszczadzki Park Narodowy

Bieszczadzki Park Narodowy, z obszarem liczącym 29 201,06 ha, leży w południowo-wschodniej Polsce, w Bieszczadach Zachodnich. Na terenie Parku znajduje się 826 gatunków roślin naczyniowych, 529 gatunków porostów, ok. 300 gatunków mchów, ponad 100 gatunków wątrobowców, ok. 65 gatunków śluzowców, a także ok. 1300 gatunków grzybów. Do tego Bieszczadzki Park Narodowy uznawany jest za unikatową w Polsce i jedną z najcenniejszych w Europie ostoi zwierząt.

Mamy tutaj duże i średnie drapieżniki oraz kopytne, w tym 58 gatunków ssaków, 192 gatunki ptaki, 7 gatunków gadów (w tym zaskroniec zwyczajny i żmija zygzakowata) i 12 płazów (m.in.: salamandra plamista, traszka karpacka, kumak górski, ropucha szara, żaba trawna), 14 gatunków ryb i 1 gatunek minoga. Do najpopularniejszych zwierząt Bieszczadzkiego Parku Narodowego z pewnością zaliczyć można niedźwiedzia brunatnego, wilka, rysia czy jelenia szlachetnego. Jeśli zaś chodzi o ptaki to dogodne warunki do życia znalazły tutaj m.in. orły przednie, orliki krzykliwe, trzmielojady oraz sów – puchacze, puszczyki, sóweczki i włochatki.

Bieszczadzki Park Narodowy jest chętnie odwiedzany przez turystów, który przybywa tutaj ok. 400 tysięcy rocznie. Teren ten można zwiedzać pieszo po szlakach turystycznych, szlakach poznawczych i spacerowych (129 km) czy też ścieżkach przyrodniczych (124 km) oraz konno (81 km), bryczką (32 km), a także na rowerze (po drogach publicznych), a w ziemie na nartach śladowych, ski-tourowych i rakietach śnieżnych (34 km).

Park Narodowy „Bory Tucholskie”

Park Narodowy „Bory Tucholskie”, który powstał w 1996 r., znajduje się w północno-zachodniej części Polski, w woj. pomorskim. Zajmuje on północno-zachodnią część kompleksu leśnego Bory Tucholskie – o powierzchni 4 613,04 ha.
Ten Park Narodowy tworzą zbiorowiska leśne oraz jeziora. Ponad 83% jego powierzchni stanowią lasy, w tym najczęściej są to bory świeże i suche z licznymi gatunkami porostów, oraz siedliska bagienne. Z kolei wody stanowią 11,5% powierzchni Parku – znajdziemy tutaj 21 jezior, w tym jeziora oligotroficzne, oraz Strugę Siedmiu Jezior – niewielką rzekę wypływającą z największego jeziora Parku Ostrowitego, która wpływa do Jeziora Charzykowskiego.

Jeśli chodzi o florę tego Parku, to znajdziemy tutaj śluzowce, grzyby, porosty oraz rośliny naczyniowe. Natomiast fauna reprezentowana jest przez kręgowce i bezkręgowce. Wśród najbardziej znanych ssaków tego regionu należy wskazać jelenia, dzika, ryjówkę aksamitną czy nocka łydkowłosego. Jeśli zaś chodzi o ptaki to na wyróżnienie zasługuje chociażby dzięcioł czarny, gągoł, łabędź krzykliwy, bielik oraz puchacz.

Park Narodowy „Bory Tucholskie” to miejsce niezwykle chętnie odwiedzane przez turystów o każdej porze roku. Każdy może znaleźć tutaj coś dla siebie, bowiem przez Park przebiegają trzy ścieżki dydaktyczne, pięć pieszych szlaków turystycznych, trzy szlaki rowerowe, a nawet jeden szlak konny.

Drawieński Park Narodowy

Drawieński Park Narodowy został utworzony w 1990 r. na malowniczym fragmencie Równiny Drawskiej, leżącej na Pojezierzu Pomorskim, w dolinie rzeki Drawy i jej dopływu – Płocicznej. Jego powierzchnia, wraz z śródleśnymi łąkami, torfowiskami i jeziorami, wynosi 11 535,66 ha, przy czym ścisłej ochronie podlega 1 391,62 ha. Znaczną część tego terenu stanowią lasy – ponad 80 proc. powierzchni całego Parku – w tym, buczyny, łęgi olszowe, olsy oraz płaty borów sosnowych, które „uzupełnione” są o torfowiska i ekosystemy wodne oraz łąkowe.

Na Drawieński Park Narodowy składają się: liczne gatunki roślin naczyniowych (900), prawie 150 gatunków drzew i krzewów, a także ok. 200 różnych zespołów roślinnych. Do najciekawszych botanicznych okazów należą stanowiska chamedafne północnej, lipiennika Loesela czy lilii złotogłów.

Mamy tutaj również niezwykłych przedstawicieli fauny – wyróżniających się w skali kraju, a nawet Europy Środkowej – jest to ichtiofauna, której niezwykłymi przedstawicielami są: minóg rzeczny i strumieniowy, łosoś, troć wędrowna i certa. Poza tym jest to również ostoja awifauny – ponad 160 gatunków ptaków. Można tutaj natrafić na bociana czarnego, tracza nurogęsiego, kanię czarną, kanię rudą, bielika, orlika krzykliwego czy jarząbka. Jeśli zaś chodzi o faunę to w Drawieńskim Parku Narodowym możemy spotkać ponad 40 gatunków ssaków, m.in. nietoperze, bobry i wydry.

Park ten można zwiedzać przez cały rok. Na turystów czekają wyznaczone szlaki piesze – o różnej trudności – oraz szalki rowerowe.

Gorczański Park Narodowy

Pod względem chronologii, Gorczański Park Narodowy, to jeden z ostatnich parków utworzonych na mocy rozporządzenia Rady Ministrów PRL. Jest to park dość rozległy, bo ma ok. 7100 ha powierzchni, z czego aż 6600 ha, to własność Skarbu Państwa. W związku z tym, iż gęstość zaludnienia, jak i intensywność gospodarki na terenach Gorców nie była nigdy zbyt duża, pomyślnie uniknięto komplikacji związanych w wykupem ziemi i z dawnymi serwitutami, czyli roszczeniami wspólnot wiejskich do prawa do wypasu i wyrębu w obszarach leśnych.

Gorczański Park miał to niebywałe szczęście, iż na jego terenach miejscowy ziemianin, Ludwik Wodzicki, jeszcze w okresie międzywojennym utworzył rezerwat przyrody, jednakże dopiero w 1981 roku parki narodowe w Polsce wzbogaciły się o nową jednostkę, co ustanowiło ścisłą prawną ochronę.

Park obejmuje największą cześć pasma Gorców, będących składową makroregionu Beskidów Zachodnich. Cechą charakterystyczną jest ciekawa forma geologiczna, tzw. „rozróg”, czyli rozejście się grzbietów masywu z punktu najwyższego, czego najlepszym przykładem jest najwyższy szczyt – Turbacz (1310 m n.p.m.), mimo, iż nie tak spektakularne jak Tatry, Beskidy Zachodnie przyciągały od XIX wieku polskich badaczy i turystów. Między innymi Wincenty Pol, geograf i poeta pokusił się o pierwszy naukowy opis przyszłego serca parku narodowego.

Do Gorców przyciąga bogaty świat zwierzęcy i roślinny. Obok – łatwo rozpoznawalnej i będącej jednocześnie symbolem parku – salamandry plamistej, i pokrewnej jej, traszki karpackiej, występują tu: jelenie karpackie, dziki, gronostaje, borsuki. Wśród większych ssaków natomiast: niedźwiedź brunatny, żbiki i rysie, a nawet wilki. W gorczańskich potokach dominują pstrągi potokowe i trocie. W związku z dość łagodnym charakterem dolin śródgórskich, obok orła przedniego i orlika krzykliwego – ptaków kojarzonych z górami wyższymi, spotkamy cietrzewie i głuszce, a także kilkunastu przedstawicieli z rodziny puszczykowatych. W trzech piętrach roślinności skupiły się lasy liściaste z przewagą dębów, lasy świerkowe regla górnego oraz tzw. buczyny karpackie, niegdyś ekstensywnie wyrębywane dal rodzącego się pod koniec XIX wieku przemysłu papierniczego, czy jako opał do zakładów przemysłowych.

Park gorczański, jak i inne parki narodowe w Polsce, ma na swym obszarze wytyczoną gęstą sieć 14 szlaków turystycznych (m. in. przebiegający przez park, Główny Szlak Beskidzki), o długości ok. 65 km oraz szlaków spacerowych, z łączną długością 38 km. W związku z niejaką monotonią masywów górskich, największą atrakcję stanowią polany gorczańskie. To na nich spotkać można wyżej wymienione gatunki gadów i ptaków, a na hale wróciły owce, kiedyś masowo wypasane tam przez Górali Zagórzańskich i Łąckich. Mimo, iż na terenie GPN są 4 schroniska PTTK, cisza i spokój na szlakach w niczym nie przypominają zmasowanego ruchu turystycznego z asfaltowych podejść do szczytów tatrzańskich.

Park Narodowy Gór Stołowych

Ten park Narodowy został utworzony w 1993 r., w wierzchowinowej i centralnej partii Gór Stołowych oraz w północno-zachodniej części Wzgórza Lewińskiego. Jego powierzchnia liczy 6 347,71 ha, przy czym ścisłej ochronie podlega 771 ha.

Na Park Narodowy Gór Stołowych składa się ekosystem leśny, łąkowy i torfowiskowy. Do ciekawszych okazów z zakresu flory z pewnością należą tutaj: lilia bulwkowata, skalnica zwodnicza, arnika górska, storczyca kulista, goryczuszka czeska, śnieżyca wiosenna czy storczyk bzowy. Jeśli zaś chodzi o zwierzynę to spotkać tutaj można jelenia szlachetnego, puchacza, sóweczkę, sokoła wędrownego, bociana czarnego, ale też żmiję zygzakowatą czy jaszczurkę zwinkę.

Part ten jest niezwykle atrakcyjnym miejscem dla turystów, na których czekają liczne szlaki piesze i rowerowe.

Kampinoski Park Narodowy

Na terenie Puszczy Kampinoskiej w pradolinie Wisły, w zachodniej części Kotliny Warszawskiej w 1959 r. powstał Kampinoski Park Narodowy, którego obecnie powierzchnia wynosi ok. 38 544,33 ha, w tym 72,40 ha zajmuje Ośrodek Hodowli Żubrów.

Ponad 70% powierzchni tego Parku stanowią lasy, a ich podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna. Co ciekawe, charakteryzuje się on urozmaicony krajobraz, w którym dominują wydmy i bagna z bogatą szatą roślinną. I tak, mamy tutaj ok. 150 zbiorowisk roślinnych, tworzonych przez ponad 1400 gatunków roślin naczyniowych i ok. 150 gatunków mszaków. Do niezwykle ciekawych okazów należy zaliczyć m.in.: kocanki piaskowe, szczotlichy siwe, zimoziółki północne czy wężymordy stepowe.

Jeśli zaś chodzi o faunę to Kampinoski Park Narodowy może pochwalić się ok. 4 000 gatunków bezkręgowców, blisko 30 gatunków ryb, 13 gatunkami płazów, 6 rodzinami gatunków gadów, ponad 200 gatunkami ptaków i ponad 50 gatunkami ssaków.

Park ten udostępnia dla turystów szlaki turystyczne piesze, rowerowe, a także umożliwia uprawianie jazdy konnej wierzchniej oraz narciarstwa biegowego.

Karkonoski Park Narodowy

Part ten został utworzony w 1959 r. z części rezerwatu ustanowionego po II wojnie światowej. W 2016 r. został powiększony o 371 ha i obecnie jego powierzchnia całkowita wynosi 5 951 ha. Znajduje się on w województwie dolnośląskim tuż przy granicy z Republiką Czeską. W jego skład wchodzą: Główny Grzbiet Karkonoszy – od zachodnich stoków Mumlawskiego Wierchu na zachodzie po Przełęcz Okraj na wschodzie – oraz enklawa Wodospadu Szklarki. Największą cześć Karkonoskiego Park Narodowego stanowią lasy – 4 397 ha, co stanowi ok. 70 % jego powierzchni.

Na obszarze tym występuje ponad tysiąc gatunków roślin (występuje roślinność endemiczna, np. skalnica bazaltowa, dzwonek karkonoski, gnidosz sudecki), jak również liczne gatunki zwierząt leśnych, w tym ok. 40 gatunków ssaków (m.in. jeleń, sarna europejska, lis rudy, wydra oraz 16 gatunków nietoperzy). Jednym z ciekawszych okazów żyjących w na tym terenie jest muflon śródziemnomorski – przesiedlony na początku XX wieku z Korsyki.

Podobnie jak inne parki narodowe w Polsce, park jest miejscem sprzyjającym turystom, na których czeka 112 km szlaków turystycznych pieszych, część z nich jest udostępniania dla rowerzystów, i szlaki narciarski.

Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy powstał w 1994 r. Jego powierzchnia wynosi 19 439 ha, w tym 89,7% znajduje się na terenie woj. Podkarpackiego, pozostałe 10,3% na terenie woj. Małopolskiego.

Magurski Park Narodowy chroni 71 gatunków roślin rzadkich. Poza tym mamy tutaj 188 gatunków mchów, 51 gatunków wątrobowców, 85 gatunków śluzowców oraz 461 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Na terenie tego Parku żyje ok. 60 gatunków ssaków, w tym: nietoperze, niedźwiedzie, wilki, borsuki, rysie, żbiki, lisy, wydry, kuny leśne, tchórze, gronostaje, łasice, jelenie, sarny czy zające. Faunę Magurskiego Parku Narodowego uzupełniają ptaki – 160 gatunków ptaków, w tym 117 lęgowych.

Parki narodowe w Polsce są przyjazne dla turystów, park Magurski również. Na turystów, na których czeka: 10 szlaków pieszych, 4 ścieżki przyrodnicze, szlaki rowerowe i konne, oraz pracownia edukacyjna w Ośrodku Edukacyjnym im. Jana Szafrańskiego w Krempnej i w terenie Parku.

Narwiański Park Narodowy

W roku 1996 r. został utworzony Narwiański Park Narodowy w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim na obszarze 6 810,23 ha. Jego symbolem jest błotniak stawowy.

Na obszarze tego Parku występują łąki, olsy, zarośla wierzbowe i mineralne wzniesienia, w tym 58 zbiorowisk roślinnych. Roślinność naczyniowa tego Parku liczy ok. 500 gatunków. Poza tym jest on siedliskiem bardzo wielu gatunków ptaków, w tym bielika i bojownika bataliona, ok. 34 gatunki ssaków, 21 gatunków ryb i 13 gatunków płazów.

Co ciekawe, Dolina Narwi od roku 2010 uznawana jest za ostoję ptaków IBA.

Ojcowski Park Narodowy

Wszystkie chyba parki narodowe w Polsce mają swoistą, zarezerwowaną tylko dla siebie cechę wyróżniającą, jakiś element przyrodniczy lub zespół zabytkowy. Jednakże Ojcowski Park Narodowy jest na tej liście instytucją szczególną. W Dolinie Prądnika odkryto bowiem ślady bytowania ludności (narzędzia, części broni myśliwskiej, przedmioty kultowe) ze starszej epoki kamienia. Niektóre znaleziska z Jaskini Ciemnej datowane są na 120-115 tysięcy lat p.n.e. Inne zespoły kulturowe odkryto także w jaskiniach Koziarni i Nietoperzowej.

Bez wątpienia, małopolscy włodarze tych terenów (m. in. właściciel Ojcowa i archeolog z połowy XIX wieku – Jan Zawisza), jak i środowisko naukowe z Krakowa, podejmowali słuszne działania w celu zabezpieczenia tych terenów. Wysiłki te sfinalizowano dopiero w roku 1956, gdy rozporządzeniem Rady Ministrów stworzono na 1600 ha powierzchni szósty park narodowy.

Parki narodowe w Polsce, zwłaszcza te ulokowane w regionach górskich, obfitują w miejsca gniazdowania nietoperzy, jednakże to park na Wyżynie Olkuskiej otrzymał w herbie tego interesującego ssaka. Rzecz jasna dzięki temu, iż wszelkie załomy skalne oraz liczne jaskinie pełne są nietoperzych populacji, któregoś z 17 występujących tam gatunków. Poza tym, zróżnicowana rzeźba terenu daje schronienie dzikowi, kunie leśnej, borsukom, a nawet piżmakom i gronostajom. Ze 120 gatunków ptaków warto nadmienić o: kilkunastu gatunkach dzięciołów, jastrzębiu, bocianie czarnym, sowach i dzikich gołębiach. Bliskość skał przeplatanych poszyciem traw (tzw. murawy kserotermiczne) sprzyja bytowaniu kilkunastu gatunków gadów, w tym; zaskrońca, padalca zwyczajnego, żmii zygzakowatej i gniewosza plamistego.

Parkowy ekosystem jest równie bogaty, jeśli chodzi o stronę roślinną. Rozwija się tam wiele gatunków prawnie chronionych i charakterystycznych dal roślinności alpejskiej, m. in.: kruszczyk błotny, róża alpejska, tojady, chabry. Na terenie parku występują naturalne, na szczęście niemalże nienaruszone działalnością człowieka zespoły roślinne (ok. 30) bogate w buczynę karpacką i lasy dębowo-lipowe. Jak żaden inny park w Polsce, ojcowski zespół przyrodniczy obfituje w grzyby i porosty. Do tej pory zlokalizowano ich aż 1400 gatunków.

Ojcowski Park Narodowy, pomimo niedługiego ciągu szlaków turystycznych (w sumie ok. 40 km) może się pochwalić tak pięknymi trasami jak: Szlak Orlich Gniazd, Szlak Warowni Jurajskich czy szlak z Doliny Sąspowskiej, obok Jaskini Ciemnej do końca Doliny Prądnika. Oprócz znanego chyba wszystkim Zamku na Pieskowej Skale, szlaki prowadzą turystę koło takich, wartych uwagi, zabytków jak: kaplica „Na Wodzie” koło Ojcowa czy będący efektem fortyfikacyjnej polityki Kazimierza Wielkiego zamek w Ojcowie. Do naszych czasów przetrwały także liczne młyny oraz urokliwe kościółki.

Pieniński Park Narodowy

Pieniński Park Narodowy to niezbyt rozległy, ale wyjątkowy park narodowy. Parki narodowe w Polsce od późnych lata 90-tych generują ogromny ruch turystyczny, zwłaszcza w sezonie letnim i weekendy majowe. Nie inaczej jest z parkiem w Pieninach – należy on do ścisłej czołówki, jeśli chodzi o liczbę turystów w zestawieniu z powierzchnią (liczba turystów na 1 ha parku). Do parku zaliczono najcenniejsze obszary tzw. Pienin Właściwych, tak więc turyści mogą poruszać się na szlakach zahaczających m. in.: Przełom Dunajca, masyw Czorsztyński oraz masyw Trzech Koron.

Park w Pieninach jest jednym z tych obszarów, które bardzo wcześnie (zanim powstał oficjalny park w 1932 roku) były brano pod uwagę, jeśli chodzi o ścisłą ochronę. Już w wieku XVII starostowie niedziccy i czorsztyńscy dążyli do zmniejszenia wyrębu i wygaszenia odstrzeliwania zwierzyny, doceniając tym samym walory przyrodnicze. Niestety, jeszcze do lat 20-tych w okresie międzywojennym prowadzono tam rabunkową gospodarkę leśną. Skarb Państwa II RP stanął wreszcie na wysokości zadania i zaczęto wykupywać grunty prywatne, by na obszarze 423 ha proklamować w czerwcu 1932 roku – pierwszy polski park narodowy. Także i władze peerelowskie wiedzione potrzeba ochrony tych unikalnych terenów powiększyły obszar parku, aż do 2231 ha. W chwili obecnej ma on już grubo powyżej 2300 ha.

Wraz ze słowackim odpowiednikiem, obszary parkowe zawierają takie unikaty na skalę europejską jak górskie reliktowe lasy sosnowe, a poza tym buczyny i lasy kolnowo-lipowe. Poza tym na wapieniach masywów znajdziemy murawy kserotermiczne oraz nawapienne murawy wysokogórskie. Botanicy zidentyfikowali około 3 tyś. gatunków grzybów i roślin. Park w Pieninach bogaty jest także w mchy (około 300 gatunków) oraz porosty (prawie 500 gatunków).

Parki narodowe w Polsce z zasady są bogate w faunę, jednakże na tak relatywnie niewielkim terenie bytuje aż 7.5 tyś. gatunków zwierząt. Z największych ssaków natknąć się można na kunę leśną, rysia, dzika, jelenia, a nawet wilka czy niedźwiedzia. Nad parkiem wznoszą się: sokoły wędrowne, pustułki, a w gęstszych lasach gnieżdżą się puchacze, sowy uszate i włochate oraz puszczyki. Na wapiennych zboczach gniazdują natomiast bardzo rzadko spotykane pomurniki. Czysty Dunajec zapewnia znakomite warunki do rozwoju pstrągom i głowacicy.

Szalki pienińskiego parku nie są szczególnie długie – to około 25 km, natomiast przyciągają co roku od 700 do 800 tyś. turystów. Mogą oni nie tylko przyjrzeć się przebogatej faunie i florze, lecz także zajrzeć do jednego z pawilonów wystawowych, które zarząd parku utrzymuje m. in. w Szczawnicy, Sromowcach Niżnych, Sromowcach Wyżnych, Czorsztynie i Krościenku.

Poleski Park Narodowy

Ten Park Narodowy położony jest w województwie lubelskim, w polskiej części Polesia. Został on założony w 1990 r. i obejmuje liczne bagna, torfowiska oraz jeziora krasowe, a także naturalne kompleksy leśne, znajdujące się na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej.

Roślinność tego Parku, którego powierzchnia wynosi 9 760,2864 ha, jest niezwykle bogata. Na tych terenach podmokłych i bagiennych występuje ponad tysiąc gatunków roślin naczyniowych, w tym 170 gatunków rzadkich – 75 podlega ochronie gatunkowej, a 17 znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Wśród przedstawicieli gatunków roślin flory północnej warto wskazać chociażby brzozę niską, wierzbę lapońską czy wierzbę borówkolistną.

Na obszarze Polskiego Parku Narodowego wyróżnia się 208 różnych zespołów roślinnych, w tym 30 to zespoły leśne i zaroślowe, a 178 to formacje nieleśne. Najbardziej charakterystycznymi zbiorowiskami roślinnymi dla tego parku są torfowiska. Jeśli zaś chodzi o lasy to mamy tutaj głównie brzeziny bagienne, bory sosnowe oraz olsy. Dopełnieniem całości krajobrazu jest równie bogata fauna, a na szczególną uwagę zasługują bardzo rzadkie motyle: przeplatka aurinia i maturna, a także myrmekofilne modraszki: nausitous, alkon i telejus.

W Poleskim Parku Narodowym wytyczono 114 km szlaków, w tym 4 piesze ścieżki przyrodnicze i 1 rowerową.

Roztoczański Park Narodowy

Roztoczański Park Narodowy znajduje się w środkowo-wschodniej części Polski, w województwie lubelskim. Obecnie jego powierzchnia wynosi 8 483 ha, z czego 95,5% to lasy. Na ekosystemy leśne składają drzewostany bukowe, jodłowe i grądowe, których „uzupełnieniem” są ekosystemy lądowe – łąki, kserotermy i ekosystemy wodne – rzeki i torfowiska.

Bogaty świat roślin Roztoczańskiego Parku Narodowego liczy ponad 1100 gatunków. Najbardziej charakterystycznymi elementami flory są rośliny górskie, takie jak chociażby: żywiec gruczołowaty, czosnek niedźwiedzi, paprotnica sudecka czy paprotnik Brauna. Na uwagę zasługują również rośliny stepowe (np. wiśnia karłowata, dzwonek syberyjski) oraz śródziemnomorskie (np. ożanka właściwa, ośmiał mniejszy).

Z kolei świat fauny liczy ponad 3630 gatunków, a tym 3300 bezkręgowców i ok. 340 kręgowców. Warto zwrócić uwagę na to, że zwierzęciem herbowym Roztoczańskiego Parku Narodowego jest konik polski.

W Parku tym mamy wyznaczone szlaki dla turystyki pieszej jak i rowerowej. Głównym centrum edukacji jest zaś Ośrodek Edukacyjno-Muzealny położony w zabytkowej części Zwierzyńca.

Słowiński Park Narodowy

Park ten został utworzony w 1967 r. w województwie pomorskim, na terenie dwóch powiatów: słupskiego i lęborskiego. Swym zasięgiem obejmuje 13 obszarów – pod ścisłą ochroną, z elementami unikatowej flory i fauny. Najważniejszym obiektem chronionym jest Mierzeja Łebska.

Na tym terenie najliczniejszą grupą zwierząt stanowią owady – ok. 49 gatunków. Poza tym mamy tutaj ok. 60 gatunków ryb i 3 gatunki (niezwykle rzadkich w świecie polskiej fauny) minogów, 450 gatunków ptaków (na uwagę zasługują m.in.: włochatka, puchacz, sowa błotna, nur rdzawoszyi i czarnoszyi, bernikle, łabędź krzykliwy) i ok. 60% spośród wszystkich stwierdzonych w Polsce gatunków ssaków (w tym. Bobry, wydry czy nietoperze).

Najważniejsze atrakcje: Ruchome Wydmy koło Łeby, Wydma Czołpińska, Wzgórze Rowokół. Latarnia Morska w Czołpinie, Skansen Wsi Słowińskiej w Klukach

Świętokrzyski Park Narodowy

Trzeba przyznać, iż latach 50-tych XX wieku państwo polskie bardzo intensywnie pracowało nad tym, by parki narodowe w Polsce powiększyły swój zasięg i by jak największą część zasobu krajobrazowego – tak intensywnie nadszarpniętego przecież przez lata wojennej zawieruchy – została objęta ustawową ochroną. Już w kilka lat po wojnie, bo w 1950 roku powołano Świętokrzyski Park Narodowy. Góry, które od czasów prehistorycznych stanowiły swoistą enklawę pod względem etnicznym i przyrodniczym z pewnością zasługiwały na to, by uzyskać trzeci (po Pienińskim i Białowieskim) park narodowy. Liczy on obecnie 7600 ha powierzchni, z czego aż – a jest to jedna z najwyższych wartości w Europie – 95% pokrywają lasy.

Być może park świętokrzyski nie może pochwalić się tak wysokimi górami, jak inne parki narodowe w Polsce, zwłaszcza te położone nieco dalej na południu Polski. Najwyższy szczyt Łysych Gór ma tylko 614 m n.p.m., a same pasma górskie są nieco powtarzalne, monotonne pod względem krajobrazowym. Niemniej główny element parku, czyli Góry Świętokrzyskie należą do ścisłej czołówki europejskiej pod względem wieku geologicznego – wypiętrzone po raz pierwszy były już ok. 500 mln lat temu. Dzięki temu obserwować możemy unikalne i charakterystyczne formy skalne: ostańce i gołoborza. Dodajmy tylko, iż ów obszar to gratka dla geologów, bowiem w jednym miejscu mają skały osadowe z wszystkich okresów geologicznych, od prekambru aż do czwartorzędu.

Dość łagodne, zalesione zbocza są domem dla kilkudziesięciu gatunków ssaków, w tym: jeleni, dzików, kun leśnych. Bardzo bogate życie toczy się w świecie owadów – jest ich na terenie parku aż 3 tyś. gatunków, w tym prawie 1 tyś. gatunków motyli. Do najbardziej cennych należą czerwończyk nieparek, przeplatka aurinia. Ekosystem Świętokrzyskiego Parku Narodowego zdominowały ściśle zadrzewione lasy bukowe, a także bory jodłowe. Dają one znakomite schronienie populacji jaszczurki zwinki i padalca zwyczajnego. Z roślin rzadkich zanotowano w parku, między innymi: śmiałka pogiętego, goryczkę wąskolistną czy podrzenia żebrowca.

Park w górach Świętokrzyskich to nie tylko unikalne formy skalne i niezaprzeczalna wartość przyrodnicza, lecz także walory turystyczne. Przykładowo, na samym Świętym Krzyżu, czyli na masywie Łysej Góry znajdziemy obok skalnego rumowiska (czyli gołoborza), relikty prasłowiańskiego miejsca kultowego. Znajduje się tu także, uznawane za najstarsze na ziemiach polskich, sanktuarium (wraz z bazyliką mniejszą) Relikwii Drzewa z Krzyża Świętego, w budynku dawnego opactwa benedyktyńskiego, założonego z nadania samego Bolesława Chrobrego w 1006 roku. Nota bene, budynki poklasztorne gościły wiele interesujących instytucji, w samym XIX wieku: specjalny dom poprawczy dla księży, którzy zboczyli ze ścieżki kapłaństwa oraz polskie więzienie państwowe o ciężkim rygorze.

Można powiedzieć, iż kolejne parki narodowe w Polsce brały za wzór park świętokrzyski, gdyż dożyły do stworzenia swych muzeów. w budynkach po-benedyktyńskich i po zlikwidowanym więzieniu stworzono ciekawe Muzeum Przyrodnicze ŚPN. Wspominamy tyle o Łysej Górze, bowiem między innymi przez nią prowadzi najdłuższy (105 km) szlak turystyczny w tym regionie Polski – czerwony Szlak Świętokrzyski im. E. Massalskiego.

Tatrzański Park Narodowy

Dzięki temu, że lokalny galicyjski sejm w roku 1868, pod naciskiem bardziej świadomych polskich ziemian i wykształconych mieszczan oraz turystów z Krakowa, uchwalił ustawę o ochronie fauny tatrzańskiej, mamy dziś Tatrzański Park Narodowy. W chwili obecnej ok. 85% powierzchni to własność TPN, co szczególnie ważne w perspektywie dawnych, ciągnących się jeszcze do lat 80-tych, sporów z okolicznymi góralskimi wsiami, m. in. o prawo do wypasu. Reszta, będąca w granicach parku (ok. 2200 ha), to swoista wspólnotowa własność „uprawnionych ośmiu wsi”, gdzie górale mogą prowadzić wypas i pozyskiwać drewno, ale w porozumieniu z władzami parku.

Jak doskonale zdaje sobie sprawę nawet ten, który rzadko wybiera się na szlaki krajobrazowe, parki narodowe w Polsce mają swego nieoficjalnego władcę, a jest nim TPN. Na jego obszarze leżą góry o charakterze alpejskim, o wyraźnej i zróżnicowanej piętrowości, z fenomenalnym wprost katalogiem fauny i flory. Zadecydowało to o dopisaniu obu (polskiego i nieco starszego, słowackiego) parków do listy Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Spoglądając od dolnych warstw, znajdziemy tam lasy świerkowo-bukowe, a także jodłowe, potem przechodzące w wysokogórskie lasy świerkowe o charakterze reliktowym. Środkowe piętra zdominowane są przez odradzającą się (niegdyś wykarczowaną pod hale) kosodrzewinę. W najwyższych partiach znajdziemy roślinność alpejską, w tym ściśle chronione: goryczkę alpejską, goździka lodowcowego, sasankę alpejską. Z reliktowych gatunków roślinności alpejskiej warto wymienić wierzbę żyłkowaną, wiechlinę granitową i tatrzańską.

Podobnie jak w Pieninach, w najwyższych partiach siedliska zakłada przepięknie ubarwiony pomurnik, a na nieboskłonie dominuje rzecz jasna, orzeł przedni. Dla wprawnego oka, nawet na najbardziej uczęszczanych szlakach, najłatwiejsze do uchwycenia są kozice górskie oraz świstaki tatrzańskie, mające schronienia w reglach (piętrach) górnych. Okazjonalnie, co skrupulatnie odnotowują media, szlaki pieszych wędrówek krzyżują się z trasami niedźwiedzich wędrówek, a do niższych partii zaglądają także i wilki.

Turysta w parku tatrzańskim ma możność uprawiania różnorodnych form aktywności, od pieszych wędrówek na najlżejszych i najkrótszych szlakach, aż po szlaki o trudności alpejskiej. Taternictwo górskie to jednak nie wszystko, bowiem parki narodowe w Polsce, w tym tatrzański zapraszają do eksploracji jaskiń. Na terenie Tatr jest ich około 800, jednakże do zwiedzania jest przygotowane kilkadziesiąt jaskiń o długości ok. 60 km! Przeważająca większość zgrupowana jest w Dolinach; Kościeliskiej i Małej Łąki.

Park ma w swych granicach po 4 wyciągi krzesełkowe i orczykowe oraz jedną kolej linową. Rozbudowa tej ostatniej (a więc zwiększenie ruchu na masywie Kasprowego), z Kuźnic na Kasprowy, była od wczesnych lat dwutysięcznych kwestią sporu między organizacjami ekologicznymi, komitetem przyrodniczym PAN, a zarządcami kolejki, czyli PKL i Tatrzańskim Parkiem Narodowym.

Park Narodowy „Ujście Warty”

Jest to najmłodszy spośród 23 polskich parków narodowych – utworzony został w 2001 r. jego powierzchnia wynosi ok. 8 tys. ha., z czego ścisłej ochronie podlegają 682 ha.

Teren tego Parku rozciągnięty jest wzdłuż koryta Warty stąd charakterystyczna roślinność, typowa dla dolin dużych rzek nizinnych. I tak, znajdziemy tutaj: 26 gatunków mszaków, 94 gatunki porostów i ok. 570 gatunków roślin naczyniowych.

Poza tym, Park Narodowy „Ujście Warty” jest jednym z najcenniejszych miejsc w Polsce pod względem ornitologicznym. Mamy tutaj 280 gatunków ptaków, w tym 170 gatunków lęgowych (m.in. ohary, krakwy, ostrygojady, zauszniki, gęgawy czy czaple białe).

Środowisko fauny Parku Narodowego „Ujścia Wisły” warto „uzupełnić” o 43 gatunki ssaków (np. wydry, gronostaje, borsuki, dziki, sarny, norki amerykańskie, szopy pracze czy piżmaki), płazy (mamy tutaj 2 gatunki ropuch, 5 gatunków żab, kumaki nizinne, grzebiuszki ziemne, traszki: zwyczajną i grzebieniastą) i gady (zaskroniec zwyczajny, jaszczurka zwinka, padalec).

Dzięki niezwykłym walorom przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym Park ten jest idealnym miejscem do uprawiania różnych form ekoturystyki.

Wielkopolski Park Narodowy

Wielkopolski Park Narodowy został utworzony w 1957 r. nad rzeką Warta, na południe od Poznania, w trójkącie miast Luboń-Stęszew-Mosina. Obecnie zajmuję powierzchnię 7 584 ha.

Pod względem geobotanicznym Park ten leży w Krainie Wielkopolsko – Kujawskiej, gdzie występuje ok. 1120 gatunków roślin naczyniowych, 150 gatunków porostów, 148 gatunków mszaków, a także 500 gatunków glonów i 800 gatunków grzybów. Charakterystycznym elementem flory Wielkopolskiego Parku Narodowego są gatunki eurosyberyjskie, w tym sosna zwyczajna oraz liczne rośliny runa leśnego.

Jeśli zaś chodzi o jego zwierzynę to najbogatsza jest fauna bezkręgowców – mamy tutaj ponad 3 tys. gatunków owadów. Ponadto znajdziemy 5 gatunków gadów, ok. 220 gatunków ptaków lęgowych i przelotnych, oraz 40 gatunków ssaków, w tym ryjówki, nietoperze, kuny leśne, borsuki, lisy, jelenie, sarny i dziki.

Przez Wielkopolski Park Narodowy biegnie 5 szlaków turystyki pieszej – 85 km, 100 km szlaków rowerowych i 30 km szlaków konnych. Poza tym na turystów czeka Leśna Szkoła w Centrum Edukacji Ekologicznej.

Wigierski Park Narodowy

Wigierski Park Narodowy położony jest na Pojezierzu Suwalsko-Augustowskim, w północno-zachodniej części Puszczy Augustowskiej na ponad 150 km2. Został on utworzony w 1989 r. w celu ochrony dobrze wykształconego i urozmaiconego krajobraz pojezierny ostatniego zlodowacenia.

Cecha charakterystyczną tego Parku jest niezwykła różnorodność ekosystemów wodnych – mamy tutaj aż 42 jezior (w tym największe i najgłębsze jezioro Wigry) oraz liczne rzeki. Jednak większość obszaru Parku stanowią lasy – 62%, ekosystemy wodny zajmuje 19% powierzchni, 17% to łąki, pastwiska i grunty orne, a pozostałe 3% osiedla i drogi.

W Wigierskim Parku Narodowym znajdziemy ponad 100 zespołów roślinnych, ok. 1000 gatunków roślin naczyniowych, 290 gatunków mszaków, ok. 300 gatunków porostów, a także ok. 600 taksonów glonów. Do tego mamy tutaj ponad 2000 gatunków zwierząt, w tym 31 gatunków ryb, ponad 210 gatunków ptaków i ok. 50 gatunków ssaków.

Park ten jest niezwykle atrakcyjny pod względem turystycznym. Dla zwiedzających przygotowano ok. 250 km szlaków turystycznych: pieszych, rowerowych i narciarskich, oraz 6 ścieżek edukacyjnych. Z pewnością do największych atrakcji turystycznych Parku, oczywiście poza walorami przyrodniczymi, należą pokamedulski zespół klasztorny w Wigrach, rejsy statkiem po jeziorze Wigry, spływy kajakowe rzeką Czarna Hańcza oraz przejazdy Wigierską Kolejką Wąskotorową.

Woliński Park Narodowy

Woliński Park Narodowy, utworzony w 1960 roku, który obejmuje ochroną część największej polskiej wyspy–Wolin, w 1996 r. – po włączeniu wód morskich w jego granice – stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim. Jego powierzchnia wynosi 10 937 ha, przy czym ekosystemy leśne zajmują 4 648 ha, ekosystemy wodne – 4 682 ha, a ekosystemy lądowe nieleśne 1 607 ha.

Na terenie Parku występowanie ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych, a zbocza klifów porasta rokitnik zwyczajny. Piaszczyste dno Morza Bałtyckiego „wypełniają” makroglony: zielenice, krasnorosty i brunatnice, zaś tereny lądowe – lasy bukowe, bukowo-dębowe i sosnowe. W obszarze Wstecznej Delty Świny z kolei można natknąć się na: woskownicę europejską, kłoć wiechowatą, turówkę wonną czy też solniki.

Jeśli zaś chodzi o faunę to warto wspomnieć, że przez Woliński Park Narodowy przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku. I tak gniazda lęgowe mają tutaj m.in. bieliki (symbol tego Parku), wodniczki, bieguski zmienne i muchołówki małe.

Istotną częścią tego Parku jest turystyka, bowiem posiada on dobrze rozwiniętą infrastrukturę zagospodarowania turystycznego: szlaki turystyczne i ścieżki dydaktyczne, Centrum Edukacyjno-Muzealne z Muzeum Przyrodniczym w Międzyzdrojach, Zagrodę Pokazową Żubrów oraz 4 punkty widokowe.