Węże w Polsce – gatunki, występowanie, zdjęcia

Węże w Polsce są cztery, w tym jeden jadowity. Jest jeszcze jeden gad, który wygląda jak wąż, ale w rzeczywistości jest beznogą jaszczurką. W tym artykule wprowadzamy czytelnika w polskie węże – ich występowanie, zdjęcia, zwyczaje, czym się odżywiają. Dowiesz się też czy jedyny w Polsce jadowity wąż –  żmija zygzakowata  – jest groźna dla człowieka? Polskie węże można spotkać w wielu miejscach, ale szczególnie warto wybrać się na wycieczkę na ich oglądanie do jednego z 23 parków narodowych w Polsce., można tam także spotkać różne polskie płazy.

Wąż eskulapa

Jest to największy występujący w Polsce wąż, po łacinie nazywany Zamenis longissimus lub Elaphe longissima. Jego długość może wynieść nawet 2 metry, na szczęście jest całkowicie niegroźny, zresztą nie jest łatwo go spotkać, bo prowadzi skryty tryb życia.  Jest bardzo rzadki – jego polską populację szacuje się na ponad 100 osobników, które są objęte ścisłą ochroną. Wąż eskulapa potrafi się wspinać na skały, dachy czy drzewa, ale generalnie preferuje pełzanie po ziemi. Jeżeli ktoś chciałby go poszukać to najlepiej udać się w Bieszczady. 

Wygląd

Wąż eskulapa ma kolor oliwkowo-brązowy z wieloma niewielkimi i jasnymi plamkami, brzuch jasny. Jego długość dochodzi do 2,25m jednak w Polsce nie udało się spotkać aż tak długiego osobnika (najdłuższy 161cm). Co ciekawe samiec jest większy niż samica, a to w świecie węży zdarza się niecodziennie.

Odżywianie

Wąż eskulapa to oczywiście drapieżnik, który poluje, ale nie jest jadowity. Wąż wykorzystuje swoje rozmiary łapiąc zdobycz pyskiem, a potem ją dusi i połyka w całości. Najczęściej jego ofiarami są myszy, jaszczurki, jaja, pisklęta lub małe ssaki.

Występowanie

Ten wąż, kojarzony z symbolem medycyny występuje w Europie środkowej, w Polsce tylko w Bieszczadach. Lubi zamieszkiwać doliny rzek, polany i okolice zabudowań ludzkich, urwiska, kamieniołomy, polany czy urwiska.

Rozmnażanie

Wąż eskulapa jest jajorodny, składa od 2 do 21 jaj na przełomie maja i czerwca. Samica szuka ciekłych i wilgotnych miejsc takich jak sterty liści czy desek lub też spróchniałe pnie skąd po kilkudziesięciu dniach wykluwają się młode.

Żmija zygzakowata

Żmija zygzakowata, po łacinie Vipera berus, to jedyny jadowity wąż w Polsce. Wąż ten jest gatunkiem chronionym, chociaż często się zdarza że jest zabijany przez ludzi jeżeli znajdzie się na ich terenie. Co ciekawe jej naturalnym wrogiem, który sobie doskonale z nią radzi, jest… jeż, tak to miłe, małe zwierzątko z kolcami (zobacz na filmie walczącego ze żmiją jeża).

Wygląd

Żmija zygzakowata występuje w różnych odmianach kolorystycznych, może być brązowa, srebrnoszara czy też oliwkowozielona. Bardzo charakterystyczny jest zygzak na grzbiecie tzw. „wstęga kainowa” oraz płaska, “trójkątna” głowa i pionowe źrenice. Długość ciała żmii dochodzi do 90 cm.

Odżywianie

Żmija zygzakowata jest drapieżnikiem, prowadzi dzienny tryb życia, odżywia się małymi ssakami owadożernymi jak krety i ryjówki oraz gryzoniami jak na przykład myszy, ale nie pogardzi też żabą czy jaszczurką.

Występowanie

Występuje na terenie całej Polski, ale można ją także spotkać w Skandynawii, na Syberii czy we Włoszech. W Polsce spotyka się ją na obrzeżach lasów, na ścieżkach leśnych, często w zwaliskach kamieni lub korzeniach drzew. Lubi tereny podmokłe i nieco zacienione, ale oczywiście lubi się wygrzewać w słońcu.

Rozmnażanie

Żmija jest joajożyworodna (inaczej żyworodność lecytotroficzna), to w uproszczeniu oznacza, że samica utrzymuje jaja wewnątrz swojego ciała. Zanim jednak to nastąpi samce o nią walczą, czasami można spotkać osobniki splątane i próbujące jeden drugiego przycisnąć do ziemi. Zwycięzca kopuluje z samicą przez kilka godzin i w wyniku tej randki rodzi się od 5 do 15 młodych. Tak samo jak inne młode węże w Polsce, młode są od razu samodzielne.

Jad, zagrożenia i co robić.

Przede wszystkim żmije zazwyczaj starają się uciec, kąsają w ostateczności kiedy są osaczone. Zazwyczaj najpierw syczą żeby odstraszyć przeciwnika, a ich ukąszenie często jest suche, czyli bez wstrzyknięcia jadu. Do ukąszenia człowieka dochodzi rzadko, zazwyczaj jak się na żmiję nadepnie lub jak się ją zaskoczy odrzucając gołymi rękoma kamienie w których się wygrzewa (takie kamienie często leżą na brzegu pola przy krawędzi lasu).

Dla zdrowego, dorosłego człowieka jad żmii zygzakowatej nie jest groźny, mimo to po ukąszeniu należałoby się skonsultować z lekarzem.  Jad żmii zygzakowatej jest groźny dla osób starszych, dzieci i małych zwierząt domowych. Jest to mieszanka różnych toksyn (zobacz niebezpieczne trucizny i toksyny świata), które uszkadzają układ nerwowy, powodują martwicę tkanek, zmniejszają krzepliwość krwi i mogą powodować zmiany rytmu serca.

Po ukąszeniu w żadnym wypadku nie należy nacinać rany i jej wysysać , jak uczyły stare legendy survivalowe, jeżeli chcemy coś zrobić to można założyć opaskę uciskową żeby spowolnić rozprzestrzenianie się jadu, (ale w przypadku żmii zygzakowatej nie jest to zazwyczaj konieczne)j , a potem pojechać do szpitala gdzie zostanie podana antytoksyna. Na szczęście pozostałe węże w Polsce nie są jadowite.

Gniewosz Plamisty

Gniewosz Plamisty zwany również miedzianką lub łacińską nazwą gatunkową –  Coronella austriaca. Jest to wąż niejadowity, znajduje się pod ochroną podobnie jak inne węże w Polsce, jest rzadki. Bywa mylony ze żmiją zygzakowatą, najłatwiej go odróżnić po źrenicach, które są okrągłe (żmija ma pionowe). Często jest pokarmem lisów, kun, tchórzy, a nawet pada zdobyczą kotów domowych.

Wygląd

Gniewosz osiąga rozmiary od 60 do 90 centymetrów, ma brązowy lub rdzawo brązowy kolor, samice są szare lub rdzawo-szare. Na głowie i karku widoczna jest ciemno brązowa plama w kształcie podkowy lub serca. Na grzbiecie wzdłuż środkowej linii występują 2 lub 4 rzędy plam. 

To właśnie te plamy sprawiają, że bywa mylona ze żmiją zygzakowatą. Wyróżnia ją okrągła źrenica i głowa słabo wyróżniona od reszty ciała.

Odżywianie

Gniewosz odżywia się jaszczurkami, padalcami, a okazyjnie zjada  także węże swojego gatunku.

Może zjadać też małe ssaki i płazy, a czasami także pisklęta. Zdobycz gniewosz plamisty oplata i obezwładnia swym ciałem, a potem połyka żywą lub martwą.

Występowanie

Występuje w zachodniej Azji oraz w sporej części Europy (np.nie występuje w Skandynawii). Lubi miejsca suche i słoneczne, raczej nie występuje w lasach, podobają mu się skałki, mury opuszczonych zabudowań, torowiska, kamieniołomy i obumarłe drzewa.

Rozmnażanie

Gniewosz podobnie jak żmija jest gatunkiem jajożyworodnym, gody odbywają się nieco wcześniej niż u żmii, a samica składa od 4 do 20 jaj z których na przełomie sierpnia i września rodzą się ok 10 cm młode.

Zaskroniec

Do niedawna uważano, że w Polsce występuje tylko jeden zaskroniec – zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), ale w 2009 koło Cieszyna znaleziono samca zaskrońca rybołów (Natrix tessellata). W związku z tym, że odnaleziono tylko jednego, poniżej przedstawiamy charakterystykę zaskrońca zwyczajnego, który jest pod ochroną. Jest niegroźny i nie jadowity, w samoobronie udaje martwego albo syczy i wypuszcza śmierdzącą ciecz.

Wygląd

Przede wszystkim zaskroniec ma żółte plamy po bokach głowy, lekko z tyłu, co pozwala na łatwą identyfikację. Ma przeważnie szarozielony lub brązowy kolor oraz kremowy brzuch z plamkami. Zaskrońce osiągają długość do 1,5m, przy czym samce są znacząco mniejsze (ok 1m).

Odżywianie

Podobnie jak inne węże w Polsce i w ogóle węże jest to drapieżnik. Żywi się płazami, gryzoniami i czasem rybami bo dobrze pływa. Atakuje ofiary kiedy są w ruchu i połyka je żywcem.

Występowanie

Jest to wąż bardzo pospolity i występuje w prawie całej Europie oraz częściowo w Azji i Afryce. Lubi tereny podmokłe, bagna, okolice jezior. Można je spotkać w okolicach domostw i działek, szczególnie w przypadkach kiedy działkowcy przykrywają teren jakąś płachtą w celu niszczenia chwastów, to zaskrońce lubią pod czymś takim siedzieć.

Rozmnażanie

Samica składa od 9 do 40 jaj, z których wykluwają się samodzielne młode długości ok 15cm.

Padalec – jaszczurka mylona z wężem

Padalec oczywiście nie jest wężem, jest to beznoga jaszczurka, która tylko z wyglądu przypomina węża. Występuje prawie w całej Europie, w Polsce jest pod ochroną. Lubi polany, skraje lasów, lasy liściaste, mech, paprocie, kamienie, butwiejące pnie drzew. Ma około 40-50cm długości i jest powolny, dlatego jego ofiarami są zazwyczaj ślimaki i dżdżownice. Może mieć różne kolory, choć przeważnie jest brązowy.